"Sıfırı yeddinin yanından silin..." - Lətif Şüküroğlu yazır
Prezident Rəşad Məcidi təltif etdi
Beynəlxalq və milli səviyyədə qeyd edilən Elm Günü
Sinan Səid
Haqqımızda
|
Əlaqə
|
Mobil versiya
|
Köhnə 525
|
Əsas səhifə
Bütün xəbərlər
Siyasət
Sosial
İqtisadiyyat
Region
Mədəniyyət
İdman
Dünya
Qarabağ
Ədəbiyyat
Digər
Şəhidlər-qazilər
"525" - 30
Müsahibə
Rəsmi
Şou-biznes
525-ci qəzetə yubiley təbrikləri
"525" - 25
Faydalı
Media
Turizm
Maraqlı
Təhsil
Texnologiya
Haqqımızda
Əlaqə
Son xəbərlər
28 Mart 2024
18:22
AYNA taksilərlə bağlı tələblərə aydınlıq gətirib
18:12
BAMF-ın daxilində Müstəqil Həmkarlar İttifaqı yaradıldı
18:00
"Sıfırı yeddinin yanından silin..." -
Lətif Şüküroğlu yazır
17:53
ABŞ-də bıçaqlı hücum:
4 ölü, 5 yaralı
17:50
Terror, şər qüvvələr və dağıdıcı mərkəzlər
17:46
Azərbaycanda sərnişin avtobuslarına rəng tələbi qoyulub
17:33
Əməkdar artist Rahib Əliyev vəfat edib
17:25
Azərbaycanın sığorta bazarı 8 % böyüyüb
17:20
Almaniya Ukrayna ordusuna 10 min artilleriya mərmisi verəcək
17:20
Prezident Rəşad Məcidi
təltif etdi
17:00
Beynəlxalq və milli səviyyədə qeyd edilən Elm Günü
16:56
Azərbaycanda taksilər ağ və yaxud qırmızı rəngdə olacaq
16:53
ADY FHN ilə birlikdə növbəti praktiki təlim keçirib -
VİDEO
16:42
Tunis sahillərində batan gəmidən 663 miqrant xilas edilib
16:27
Finlandiya Rusiya ilə bağlı xəbərdarlıq edib
16:18
Dövlət İmtahan Mərkəzi auditor seçir
16:12
Latviya XİN rəhbəri istefa verdi
16:00
Sinan Səid
15:54
Bolqarıstanda növbədənkənar parlament seçkiləri keçiriləcək
15:45
DTX - təhlükəsizliyimizin keşikçisi və qürur yerimiz
15:40
Dayanıqlı inkişafa töhfə verən ali təhsil ocağı
15:26
Vilayət Eyvazov Şamaxıda vətəndaşları qəbul edib
15:13
Azərbaycanda “Avtomobil yolları haqqında” qanun dəyişib
15:00
DAİM GƏLƏCƏKDƏ OLA BİLMƏYİN SADƏ SƏBƏBİ -
Rafael Hüseynov yazır
14:54
Millimizin baş məşqçisi:
Komandamızın səviyyəsini gördük
14:50
Qərbin Cənubi Qafqazda ikinci Ukrayna ssenarisi
14:44
Kolumbiya argentinalı diplomatlar deportasiya edəcək
14:32
İrlandiya İsrailə qarşı soyqırım işinə müdaxilə etməyə hazırlaşır
14:23
Yeni Kaledoniyada Fransa müstəmləkəçiliyinə qarşı növbəti etiraz -
Azərbaycan bayrağı qaldırılıb
14:13
ABŞ-də körpü çökdü:
6 ölü
14:00
Qohum evliliklər
13:57
“Azərişıq” Göyçayda yenidənqurma işlərinə başlayıb
13:54
Salyanda məktəb direktoru işdən çıxarılıb
13:48
Bayram günlərində “Azərpoçt”un xidmətlərindən 400 mindən çox vətəndaş istifadə edib
13:42
Gənc Tamaşaçılar Teatrı aprel repertuarını təqdim edib
13:36
Bakı meriyasında müşavirə keçirilib -
direktora şiddətli töhmət verilib
13:31
Azərbaycanda 23 yeni narkotik vasitə qadağan edilmiş maddələrin siyahısına əlavə olunub
13:25
“Azneft” İstehsalat Birliyinə yeni baş direktor təyin edilib
13:19
Sabah hava necə olacaq?
13:13
FHN: Ötən sutka 31 yanğına çıxış olub
13:07
"Crokus City Hall”un bərpası ilə bağlı yekun qərar yoxdur" -
Emin Ağalarov
13:00
AMEA Naxçıvan Bölməsində Elm Günü qeyd olunub
12:54
Azərbaycandakı valyuta hərraclarındakı satış 2 dəfəyə yaxın artıb
12:48
“Azərbaycan” gəmi-bərəsinin tərsanə təmiri yekunlaşıb
12:42
Rusiya XİN Ermənistan-ABŞ-Aİ görüşündən narahatdır
12:36
Mədəniyyət naziri İmişlidə vətəndaşları qəbul edəcək
12:31
Məktəblərə işə qəbul müsabiqəsi üzrə təkrar müsahibə keçiriləcək
12:25
Sumqayıtda qanunsuz tikili sökülüb
12:19
Ombudsman Xankəndidə erməniəsilli sakinlərlə görüşüb -
sığınacağa baş çəkib
12:13
Qazaxda tanışını öldürməkdə təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayır
12:07
"Ermənistan mühacirətdə olan “Dağlıq Qarabağ hökuməti"ni tanımır" -
Paşinyan
12:00
Yens Stoltenberq: "Gürcüstan NATO-nun üzvü olacaq"
11:54
Ağdərədə qumbaraatan və pulemyot aşkarlanıb
11:48
"İrəvan bizim işimizdə iştirak etmir" -
KTMT-nin Baş katibi
11:42
Azərbaycan Mərkəzi Bankı uçot dərəcəsini azaldıb
11:36
Magistraturaya qəbulun ikinci cəhdində iştirak üçün qeydiyyat başlayıb
11:31
DTX 105-ci ildönümünə həsr olunan videoçarx yayımlayıb -
VİDEO
11:25
Qərbi Azərbaycan İcması Ermənistanı Fransanın oyunlarına getməməyə çağırıb
11:19
Hərbi institutda məşğələ: kursantlar gəmiləri döyüşə hazır vəziyyətə gətirib
11:13
“Azərbaycan Teatrı” adlı elektron məlumat bazası təqdim olunub
11:07
Xankəndidə silah-sursat aşkarlanıb
11:00
Solovyovun növbəti təxribatı
10:54
Azərbaycanda minatəmizləmə mövzusunda beynəlxalq konfrans keçiriləcək
10:48
Qızıl və gümüş bahalaşıb
10:42
Xətai rayonu ərazisində hərbi sursat aşkar edilib
10:36
"Ötən il 340 şəxs barədə 190 cinayət işinin ibtidai istintaqı aparılıb" -
DTX rəisi
10:31
Energetika Nazirliyində kollegiya iclası keçirilib
10:25
Əli Nağıyev: "Taleyinə aydınlıq gətirilmiş daha 73 itkinin adı yaxın günlərdə ictimaiyyətə açıqlanacaq"
10:19
Naxçıvanda avtomobil yolunda uçqun olub
10:16
Cinayət yolu ilə əldə edilmiş 175 milyon manatdan artıq pul vəsaiti dövlət büdcəsi nəfinə müsadirə edilib
Son xəbərlərin davamı »
Müqəddəs və məsul missiya: “İstənilən halda yazmaq”
Yazar
Oxunub:
2499
dəfə
a
-
A
+
07.12.12 16:15
Abid TAHİRLİ
“...
İstənilən
halda
yazmaq
lazımdır
. ...
yazılan
qalır
” –
bu
cümlələr
Vilayət
Quliyevin
“
Son
illərin
yazıları
”
adlı
kitabına
(
Bakı
, “
Ozan
”, 2009, 600
səh
.
Elmi
redaktoru
və
ön
sözün
müəllifi
Asif
Rüstəmli
)
müəllifin
giriş
əvəzi
yazdığı
“
Bir
neçə
sözdən
”
dir
ki
,
az
qala
əsr
yarım
bundan
əvvəl
yeni
ədəbiyyatımızın
yaradıcısı
Mirzə
Fətəli
Axundovun
“
Mən
məsləkimdən
əl
çəkən
deyiləm
”
və
milli
mətbuatımızın
banisi
Həsən
bəy
Zərdabinin
“
Heç
olmaz
ki
,
doğru
söz
yerdə
qalsın
”
cümlələrinin
ruh
əkizi
kimi
diqqətimi
çəkdi
.
Doğrudur
,
bugünkü
müasir
,
müstəqil
,
azad
Azərbaycanın
,
yeni
yüksəliş
və
inkişaf
mərhələsini
yaşayan
ölkəmizin
mövcud
mənzərəsi
ətalət
,
cəhalət
,
mövhumat
,
zülmət
və
tənəzzülün
içərisində
boğulan
XIX
əsr
Azərbaycan
cəmiyyətindən
,
həmin
dövrün
ictimai
-
siyasi
,
tarixi
durumundan
kəskin
fərqlənsə
də
,
vicdanlı
qələmin
başlıca
qayəsi
,
məramı
,
məqsədi
,
missiyası
dəyişməyib
:
xalqa
,
onun
tərəqqisinə
,
milli
,
mənəvi
,
mədəni
dəyərlərin
qorunması
və
zənginləşməsinə
xidmət
etmək
.
Prof
.
Vilayət
Quliyevi
tanıdığım
son
25
il
ərzində
onun
həyatında
öz
təbiri
ilə
desək
, “
taleyin
qəribə
və
gözlənilməz
töhfəsi
”
sayəsində
çox
ciddi
dəyişikliklər
olub
.
Onun
tərcümeyi
-
halının
bəzi
səhifələrinə
qısaca
nəzər
salaq
.
Bəhs
etdiyimiz
dövrdə
Vilayət
Quliyev
AMEA
Ədəbiyyat
İnstitutunun
direktor
müavini
işləmiş
, (1987-1992)
bir
müddət
qardaş
Türkiyədə
elmi
-
pedaqoji
fəaliyyət
göstərmişdir
(1992-1994),
müstəqil
dövlətimizin
ilk
Milli
Məclisinin
deputatı
olmuş
(1995-2000)
Azərbaycan
Respublikasının
xarici
işlər
naziri
(1999-2004),
Azərbaycanın
Polşada
(2004-2010)
fövqəladə
və
səlahiyyətli
səfiri
kimi
çalışmışdır
.
Hazırda
müstəqil
Azərbaycanın
ilk
diplomatlarından
olan
V
.
Quliyev
ölkəmizin
Macarıstanda
fövqəladə
və
səlahiyyətli
səfiridir
.
O
, 1990-
cı
ildə
Bakı
universitetində
“
Azərbaycan
filoloji
fikri
və
rus
ədəbi
ictimai
mühiti
(
XIX
əsrin
birinci
yarısı
)
mövzusunda
doktorluq
dissertasiyası
müdafiə
etmiş
(1990),
Xaricdə
Yaşayan
Həmvətənlərlə
Mədəni
Əlaqələr
Cəmiyyəti
– “
Vətən
”
Cəmiyyəti
İdarə
heyətinin
, “
Ulduz
”
jurnalı
və
“
Elm
”
qəzeti
redaksiya
heyətinin
üzvü
, “
Millət
”
qəzetinin
baş
redaktoru
olmuşdur
(1992).
Ötən
illər
ərzində
V
.
Quliyevin
həyatında
dəyişməyən
cəhətlər
,
xüsusiyyətlər
də
olub
:
YAZMAQ
!
Vicdanla
,
ehtirasla
,
sevərək
,
məsuliyyətlə
,
qəlbin
səsi
və
hökmü
ilə
yazmaq
.
Yaxşı
xatırlayıram
, “
Vətən
”
Cəmiyyəti
və
onun
orqanı
“
Odlar
yurdu
”
yenicə
fəaliyyətə
başlayanda
Xalq
yazıçısı
, “
Vətən
”
Cəmiyyəti
Rəyasət
Heyətinin
sədri
Elçin
qəzetin
ilk
nömrələrinin
birinin
müzakirəsi
zamanı
–
letuçkada
redaksiya
qarşısında
çox
ciddi
hədəflərin
durduğunu
,
Azərbaycan
tarixi
,
mədəniyyəti
,
ədəbiyyatı
,
dili
,
digər
milli
-
mənəvi
,
mədəni
dəyərlər
,
ölkədə
,
regionda
baş
verən
ictimai
-
siyasi
proseslər
,
problemlər
barədə
dərin
,
dolğun
,
sanballı
materialların
verilməsinin
zəruriliyini
qeyd
etdi
və
xüsusi
vurğuladı
ki
,
istedadlı
qələm
sahiblərini
əməkdaşlığa
cəlb
etmək
,
qəzetdə
“
Azərbaycan
ədəbiyyatı
”, “
Azərbaycan
tarixi
”, “
Azərbaycan
dili
”
və
s
.
kimi
rubrikalar
açmaq
və
sahə
mütəxəssislərinin
məqalələrini
müntəzəm
vermək
lazımdır
.
Həmin
dövrdən
Azərbaycan
klassik
və
müasir
ədəbiyyat
xadimləri
,
onların
həyat
,
yaradıcılığı
barədə
Vilayət
Quliyevin
bir
-
birinin
ardınca
,
demək
olar
ki
,
qəzetin
hər
nömrəsində
“
Azərbaycan
ədəbiyyatı
”
rubrikası
ilə
maraqlı
məqalələri
dərc
olunmağa
başladı
.
Fikrimcə
,
elə
həmin
dövrdən
– “
Odlar
yurdu
”
ilə
əməkdaşlıqdan
sonra
Vilayət
Quliyevin
mühacirətşünaslığın
,
onun
müxtəlif
problemlərinin
araşdırılmasına
meyli
,
marağı
daha
da
artmışdı
.
Vilayət
Quliyevin
həmin
dövr
və
ondan
sonrakı
yaradıcılığını
izləsək
,
qənaətlərimiz
üçün
ciddi
zəmin
və
əsasların
olduğu
üzə
çıxar
.
Bəlkə
də
həmin
vaxtlarda
“
Odlar
yurdu
”
nda
dərc
olunan
“
Dünyanı
dolaşan
“
Azərbaycan
”
adlı
məqaləsini
(
burada
ilk
dəfə
mühacir
həmvətənimiz
Kərim
Odərin
“
Azərbaycan
”
adlı
kitabından
bəhs
olunurdu
)
Vilayət
Quliyevin
sonrakı
axtarışlarının
başlanğıcı
hesab
etmək
olar
.
Ölkəmiz
üçün
çox
mürəkkəb
bir
dövrlərdə
dövlət
xadimi
kimi
məsul
bir
vəzifədə
çalışan
prof
.
V
.
Quliyev
bir
an
da
olsun
qələmindən
ayrılmamışdır
.
Əslində
,
Vilayət
Quliyevin
vəzifələri
(
xarici
işlər
naziri
,
səfir
)
ilə
yazdıqları
arasında
dərin
,
möhkəm
əlaqələrin
olduğu
da
inkaredilməzdir
.
Azərbaycanın
xarici
siyasətinin
həyata
keçirilməsində
mühüm
rol
oynayan
,
onu
xaricdə
təmsil
edən
hər
kəsin
ölkəmizin
tarixi
,
onun
görkəmli
dövlət
,
elm
,
mədəniyyət
,
ədəbiyyat
xadimləri
barədə
bilməsi
vacibdir
.
Həmin
şəxsin
özü
bu
işlə
–
xalqın
tarixində
və
taleyində
iz
qoyanların
həyat
,
fəaliyyətinin
araşdırılması
,
dəyərləndirilməsi
ilə
birbaşa
məşğuldursa
,
üstəgəl
bu
işi
həvəskar
yox
,
peşəkar
səviyyədə
həyata
keçirirsə
,
bu
,
daha
çox
təqdirəlayiqdir
.
V
.
Quliyevin
tədqiqatları
nəticəsində
Azərbaycan
tarixinin
parlaq
,
nəhəng
,
lakin
təəssüf
ki
,
az
tanınan
,
yaxud
heç
tanınmayan
simalarının
,
görkəmli
şəxsiyyətlərin
,
ictimai
-
siyasi
xadimlərin
,
qələm
-
kəlam
sahiblərinin
,
mütəfəkkirlərin
,
elm
,
ədəbiyyat
adamlarının
portretlərindən
ibarət
bütöv
qalereya
yaranmışdır
.
Türk
-
islam
dünyasının
böyük
ideoloqlarından
,
mümtaz
mütəfəkkir
,
publisist
,
redaktor
,
müəllim
,
milliyyətçi
,
Azərbaycanın
ilk
hərbi
-
siyasi
təşkilatının
– “
Difai
”
partiyasının
yaradıcısı
,
Azərbaycan
Xalq
Cümhuriyyəti
Parlamentinin
deputatı
Əhməd
bəy
Ağaoğlunun
,
XX
əsrin
ən
böyük
türkoloqlarından
biri
, “
Azərbaycan
yurd
bilgisi
”
jurnalının
naşiri
,
redaktoru
,
İstanbul
Universitetinin
professoru
Əhməd
Cəfəroğlunun
,
XIX
əsrin
sonu
XX
əsrin
əvvəlləri
Rusiya
müsəlmanlarının
liderlərindən
,
Azərbaycan
Xalq
Cümhuriyyətinin
yaradıcılarından
biri
,
Şərqdə
ilk
demokratik
Respublika
Parlamentinin
sədri
,
Paris
Sülh
Konfransında
Azərbaycan
nümayəndə
heyətinin
rəhbəri
Əli
Mərdan
bəy
Topçubaşovun
həyatı
və
fəaliyyətinin
işıqlandırılmasında
,
dəyərləndirilməsində
V
.
Quliyevin
əməyi
əvəzsizdir
.
O
,
Əhməd
bəy
Ağaoğlunun
(2007-
ci
il
),
Əhməd
Cəfəroğlunun
(2008) “
Seçilmiş
əsərləri
”
ni
tərtib
etmiş
,
onlara
ön
söz
yazmışdır
.
Azərbaycan
Xalq
Cümhuriyyətinin
daxili
işlər
naziri
Behbud
xan
Cavanşirin
qatili
Torlakyanın
məhkəmə
prosesi
ilə
bağlı
kitabı
(2008),
eləcə
də
Türkiyənin
tanınmış
siyasi
xadimi
və
dövlət
adamı
,
məşhur
yazıçı
Səməd
Ağaoğlunun
“
Hekayələr
,
memuarlar
” (2008),
Azərbaycan
,
ingilis
və
fransız
dillərində
işıq
üzü
görən
“
Azərbaycanın
Paris
Sülh
Konfransından
tələbləri
” (2008)
əsərləri
də
V
.
Quliyevin
gərgin
əməyi
,
səyi
sayəsində
işıq
üzü
görmüşdür
.
Azərbaycan
Xalq
Cümhuriyyətinin
80
illiyi
qeyd
olunduğu
dövrdə
isə
Vilayət
Quliyev
Paris
Sülh
konfransındakı
Azərbaycan
nümayəndə
heyətinin
rəhbəri
Ə
.
Topçubaçovun
öz
hökumətinə
göndərdiyi
diplomatik
sənədləri
“
Paris
məktubları
”
adı
altında
geniş
müqəddimə
və
şərhlərlə
Azərbaycan
və
rus
dillərində
çap
etdirmişdir
(1998).
Bu
bir
həqiqətdir
ki
, “...
imzası
,
ədəbi
-
tənqidi
fikirdə
öz
dəst
xətti
,
məntiqi
və
prinsipiallığı
ilə
seçilən
” (
Asif
Rüstəmli
)
V
.
Quliyevin
müraciət
etdiyi
mövzular
həm
aktuallığı
,
həm
əhəmiyyəti
ilə
diqqəti
çəkir
,
böyük
maraq
doğurur
.
Müəllifin
oxucularına
təqdim
etdiyi
qəhrəmanlar
əməlləri
və
əsərləri
ilə
iz
buraxmış
,
özlərindən
sonra
zəngin
irs
qoymuşlar
.
Lakin
sovet
rejimi
və
kommunist
ideologiyasının
hakim
olduğu
Sovet
İttifaqında
bu
xadimlərin
fəaliyyətinə
kölgə
salınmış
,
faktlar
,
hadisələr
saxtalaşdırılmış
,
qərəzlə
qələmə
alınmışdır
.
Vilayət
Quliyevin
qələminin
gücü
,
onun
problemə
yanaşma
tərzi
,
publisistin
sənətkarlıq
məharəti
toxunulan
məsələnin
daha
dərindən
,
obyektiv
,
inandırıcı
təhlili
və
dəyərləndirilməsi
ilə
bərabər
dilinin
sadəliyi
,
eyni
zamanda
zənginliyi
,
obrazlılığı
,
canlı
və
oynaq
olması
mövzunu
daha
maraqlı
daha
cazibədar
edir
.
Müəllifin
“
XIX
əsrin
sonu
–
XX
yüzilliyin
əvvəllərində
təkcə
övladı
olduğu
Azərbaycan
xalqının
deyil
,
bütün
türk
-
islam
dünyasının
ədəbi
-
mədəni
və
ictimai
-
siyasi
fikir
tarixində
diqqətəlayiq
yer
tutan
görkəmli
şəxsiyyətlərdən
biri
”
adlandırdığı
–
Əhməd
Ağaoğluna
həsr
olunan
məqaləsini
V
.
Quliyev
qəhrəmanını
türk
alimi
Fəxrəddin
Gülsevəndən
və
tanınmış
türk
yazıçıları
Peyami
Səfa
və
Şükufə
Nihaldan
,
eləcə
də
türkçülüyün
inkişafına
böyük
töhfə
vermiş
Yusif
Akçuradan
gətirdiyi
sitatlarla
başlayır
.
Fəxrəddin
Gülsevənin
sevə
-
sevə
“
heysiyyətli
və
möhtəşəm
bir
mütəfəkkir
,
mərd
və
cəsur
mübarizə
adamı
,
professor
və
maarifçi
,
usta
qəzetəçi
-
yazar
,
dürüst
siyasətçi
,
hürriyyət
və
demokratiya
aşiqi
,
milliyyətçi
və
inqilabçı
ziyalı
,
inanılmış
və
vəfalı
dost
,
yaxşı
ailə
başçısı
,
şəfqətli
ata
,
böyük
insan
,
heykəlləşmiş
şəxsiyyət
”
adlandırdığı
Əhməd
Ağaoğlunun
tərcümeyi
-
halı
və
yaradıcılıq
yolunu
,
fəaliyyətini
V
.
Quliyev
böyük
məhəbbətlə
izləyir
.
Onun
Şuşada
ilk
,
Peterburqda
,
Sorbonnada
ali
təhsilə
yiyələnməsini
qeyd
edir
,
Parisin
nüfuzlu
mətbu
orqanlarında
Şərq
-
türk
-
islam
dünyası
ilə
bağlı
ciddi
silsilə
məqalələrindən
,
Londonda
şərqşünasların
IX
Beynəlxalq
konqresindəki
çıxışından
,
Azərbaycan
əsilli
böyük
mütəfəkkir
Şeyx
Cəmaləddin
Əfqani
ilə
tanışlığından
,
Parisdən
sonra
doğma
yurdu
Şuşaya
qayıdışından
,
orada
müəllimlik
fəaliyyətindən
məhəbbət
və
fəxarətlə
söz
açır
.
Müəllif
Peterburq
,
Paris
,
İstanbul
mühitinin
təsiri
ilə
yetişən
,
xalqına
daha
çox
fayda
vermək
arzusu
ilə
yaşayan
,
həyatını
böyük
ideallara
sərf
etmək
istəyən
Ə
.
Ağaoğlunun
Bakıdakı
fəaliyyətindən
–
Azərbaycan
ziyalılarının
o
dövrdəki
əsas
tribunası
sayılan
“
Kaspi
”
və
“
Həyat
”,
eləcə
də
“
İrşad
”, “
Tərəqqi
”
qəzetlərindəki
fəaliyyətindən
, “
Difai
”
partiyasının
yaradılmasından
geniş
bəhs
edir
.
V
.
Quliyev
Ə
.
Ağaoğlu
publisistikasının
mövzusunu
,
toxunduğu
problemləri
dərindən
təhlil
edir
,
lazımınca
dəyərləndirir
,
həmçinin
dardüşüncə
ziyalılarla
Əhməd
bəyin
arasında
baş
verən
ixtilaflara
aydınlıq
gətirir
,
qənaətlərini
dahi
Üzeyir
Hacıbəylinin
“
Tərəqqi
”
qəzetində
dərc
olunan
məqaləsindəki
sözlərlə
əsaslandırır
.
Prof
.
Vilayət
Quliyev
Əhməd
bəy
Ağaoğlunun
ötən
əsrin
20-30-
cu
illərində
elmi
,
bədii
,
publisistik
yaradıcılığını
,
ictimai
-
siyasi
fəaliyyətini
də
geniş
işıqlandırır
, “
Əhməd
bəy
Ağaoğlu
–
Atatürk
”
münasibətlərindən
,
İstanbuldan
uzaqlaşdırıldıqdan
sonrakı
Ankara
həyatından
bəhs
edir
,
həmçinin
Türkiyənin
ictimai
-
siyasi
-
ədəbi
-
mədəni
mühitində
parlaq
iz
qoymuş
Ağaoğlular
nəslinin
digər
nümayəndələri
barədə
geniş
söz
açır
.
“
Ədəbi
dünyanın
fədaisi
” (
Vaqif
Yusifli
)
V
.
Quliyev
səriştəli
tədqiqatçı
,
mahir
publisistdir
.
O
,
Ə
.
Ağaoğlunun
həyat
və
fəaliyyətinin
bütün
sahələrini
arxiv
sənədlərinə
,
etibarlı
mənbə
və
məxəzlərə
əsasən
araşdırır
.
Təsadüfi
deyil
ki
,
axtarışlar
tədqiqatçıya
yeni
-
yeni
mövzular
da
verir
.
Elə
V
.
Quliyevin
“
Atasına
layiq
oğul
–
Səməd
Ağaoğlu
”
adlı
irihəcmli
məqaləsi
də
müəllifin
Əhməd
bəy
Ağaoğlu
izi
ilə
getdiyi
zaman
qarşısına
çıxan
faktlardan
ərsəyə
gəlmişdir
.
Müəllif
Əhməd
bəy
Ağaoğlu
haqqında
ölkəmizdə
,
Türkiyədə
,
həmçinin
xarici
ölkələrdə
qələmə
alınan
materialları
diqqətlə
nəzərdən
keçirir
və
bu
qənaətlə
yazını
yekunlaşdırır
: “
Əhməd
bəy
Ağaoğlunun
böyük
şəxsiyyəti
və
zəngin
irsi
ilə
müqayisədə
bütün
bunlar
hələlik
sadəcə
yaxşı
başlanğıc
sayıla
bilər
.
Əslində
,
müdriklərin
də
dediyi
kimi
,
çətini
başlamaqdır
”.
Doğrudan
da
,
çətini
başlamaqdır
.
V
.
Quliyev
qələmini
ötən
əsrin
70-
ci
illərinin
sonu
80-
ci
illərin
əvvəllərində
sınağa
çəkmiş
,
yazmağa
başlamışdır
.
Bu
,
ümumən
yaradıcılığa
başlamaqdır
.
Lakin
hər
mövzuya
baş
vurmağın
,
məqaləyə
başlamağın
,
bitirməyin
də
səfası
olduğu
kimi
öz
cəfası
,
çətinliyi
də
olur
.
Yazmaq
məsuliyyət
tələb
edir
.
Ciddi
,
taleyüklü
mövzu
bu
məsuliyyəti
ikiqat
artırır
.
Ötən
əsrin
30-40-
cı
illərindən
dünya
türkoloqları
arasında
öz
sözü
,
nüfuzu
və
özünəməxsus
dəst
-
xətti
ilə
seçilən
,
sayılan
prof
.
Əhməd
Cəfəroğlu
barəsində
V
.
Quliyevin
qələmə
aldığı
“
Əhməd
Cəfəroğlu
:
Gəncədən
bütün
türk
dünyasına
”
adlı
sanballı
məqaləsi
də
istedadlı
alimin
öz
üzərinə
götürdüyü
missiyaya
nə
qədər
məsuliyyətlə
yanaşdığına
parlaq
nümunədir
.
Məqaləyə
maraqlı
girişlə
başlayan
müəllif
göstərir
ki
,
Azərbaycan
istiqlalı
uğrunda
ideoloji
mübarizə
aparan
,
eyni
zamanda
türkologiyanın
inkişafına
misilsiz
töhfələr
verən
Ə
.
Cəfəroğlunu
“
ifşa
etmək
”
üçün
sovet
rejimi
dönəmində
həyata
keçirilən
çirkin
təbliğat
kampaniyasına
baxmayaraq
,
ötən
əsrin
70-
ci
illərinin
tələbələri
qəlblərinin
dərinliklərində
olsa
da
,
mühacir
professorun
fikirlərinə
bəraət
qazandırırdılar
.
Azərbaycan
öz
müstəqilliyini
bərpa
etdikdən
sonra
, “
Əhməd
Cəfəroğlunun
cazibədar
şəxsiyyətindən
,
zəngin
həyat
yolu
və
ensiklopedik
miqyaslı
filoloji
irsindən
daha
geniş
şəkildə
xəbər
tutmaq
imkanı
”
yarananda
V
.
Quliyev
də
mücahid
alimin
həyat
və
yaradıcılığının
tədqiq
edilməsinə
,
onun
doğma
Vətənində
də
tanıdılmasına
ilk
təşəbbüs
göstərənlərdən
oldu
.
Vilayət
Quliyev
prof
.
Əhməd
Cəfəroğlunun
(1899-1975)
ömür
yoluna
–
ağrılı
,
acılı
uşaqlıq
illərinə
,
Kiyevdə
təhsil
aldığı
,
topçu
zabit
kimi
Nuru
paşanın
rəhbərlik
etdiyi
Qafqaz
İslam
Ordusu
tərkibində
daşnak
-
bolşeviklərlə
mübarizə
dövrünə
nəzər
salır
,
İstanbul
,
Berlin
və
Breslau
universitetlərində
türkologiya
sahəsində
ali
təhsilə
yiyələndiyini
,
biliklərini
təkmilləşdirdiyini
qeyd
edir
.
Maraqlı
yazı
manerası
və
mövzuya
özünəməxsus
yanaşma
tərzi
olan
V
.
Quliyev
Ə
.
Cəfəroğlunun
tarixi
xidmətlərini
daha
real
,
qabarıq
,
faktlara
istinad
etməklə
elmi
-
kütləvi
dildə
,
canlı
,
obrazlı
ifadələrlə
çatdırmağa
üstünlük
verir
.
O
,
Əhməd
Cəfəroğlunun
istiqlal
uğrunda
mübarizəsindən
bəhs
edərkən
onun
qızının
,
sənətşünas
-
professor
Nazan
Ölçərin
məktubundan
sitat
gətirməklə
mücahidin
öz
əqidəsinə
,
tutduğu
yola
sədaqətinə
,
polad
iradəsinə
heyranlığını
gizlətmir
: “
Azad
Azərbaycan
Cümhuriyyətinin
bayrağı
da
hər
zaman
,
son
nəfəsinə
qədər
yatağının
başında
durdu
”.
Prof
.
Osman
Fikri
Sərtqayanın
hazırladığı
biblioqrafik
göstəriciyə
görə
1923-1969-
cu
illərdə
Ə
.
Cəfəroğlunun
müxtəlif
dillərdə
,
müxtəlif
ölkələrdə
350
əsəri
nəşr
olunmuşdur
.
Avropanın
ən
nüfuzlu
universitetlərində
müntəzəm
şəkildə
mühazirələr
oxuyan
prof
.
Ə
.
Cəfəroğlu
dünyanın
bir
sıra
tanınmış
cəmiyyət
və
akademiyalarına
üzv
seçilmiş
,
əməyi
çox
sayda
təltiflərlə
,
mükafatlarla
dəyərləndirilmişdir
.
V
.
Quliyev
haqlı
olaraq
Ə
.
Cəfəroğlunun
redaktoru
və
naşiri
olduğu
“
Azərbaycan
yurd
bilgisi
”
nin
(1932-1934, 1957),
eləcə
də
“
Türk
amacı
” (1942-1943)
jurnallarının
fəaliyyəti
üzərində
geniş
dayanır
,
nəşrlərin
tarixi
xidmətləri
,
məramı
,
proqramı
,
yazarları
,
toxunduğu
mövzular
haqqında
oxucularını
məlumatlandırır
.
Əhməd
Cəfəroğlunu
“
türk
dili
dialektologiyasının
pionerlərindən
biri
”
adlandıran
V
.
Quliyev
görkəmli
alimin
azərbaycanşünaslıq
sahəsindəki
əvəzsiz
xidmətlərindən
də
ayrıca
bəhs
edir
,
onun
bu
sahədə
indi
də
aktuallığını
itirməyən
əsərlərinin
əhəmiyyətindən
danışır
.
Türkoloq
,
tərcüməçi
,
naşir
,
redaktor
Əhməd
Cəfəroğlu
barədə
məqaləsini
maraqlı
mülahizə
ilə
bitirir
: “
Türk
müəlliflərindən
birinin
dəqiq
müşahidə
etdiyi
kimi
,
Əhməd
Cəfəroğlunun
ən
şah
əsəri
isə
,
heç
şübhəsiz
,
dünya
miqyasında
tanınan
qızı
,
muzeyşünas
alim
Nazan
Ölçər
-
Cəfəroğludur
.
Nazan
xanım
atasının
türk
dili
,
ədəbiyyatı
və
folkloru
sahəsində
başladığı
və
yarım
əsr
şərəflə
daşıdığı
estafeti
türk
xalq
sənəti
sahəsində
eyni
uğurla
davam
etdirir
.
Kiçik
ailə
sülaləsi
–
ata
və
qız
son
səksən
il
ərzində
türk
mədəniyyətinin
öyrənilməsinə
,
dünya
miqyasında
təbliğinə
əvəzsiz
töhfə
vermişlər
”.
Əlbəttə
,
məqalənin
belə
yekunlaşdırılması
eyni
zamanda
müəllifin
oxucunu
növbəti
maraqlı
mövzuya
hazırlamasıdır
.
Bundan
sonra
,
oxucu
heç
şübhəsiz
ki
,
imzanı
izləməyə
və
prof
.
Nazan
Ölçər
haqqında
daha
geniş
yazı
gözləməyə
başlayır
.
Vilayət
Quliyev
də
auditoriyanı
çox
intizarda
saxlamır
və
bir
müddət
sonra
onun
“
İstanbulda
bir
xanım
–
Nazan
Ölçər
”
adlı
oçerki
mətbuatda
dərc
olunur
.
Beynəlxalq
Muzeylər
Şurasının
,
Muzey
Memarlığı
və
Texnologiyası
üzrə
Beynəlxalq
Komitənin
,
YUNESKO
Türkiyə
Milli
Komitəsinin
üzvü
, 25
il
(1978-2003)
Türk
və
İslam
Əsərləri
Muzeyinə
rəhbərlik
etmiş
,
Saqib
Sabançı
Muzeyinin
direktoru
,
Azərbaycan
əsilli
dünya
şöhrətli
türkoloq
prof
.
Əhməd
Cəfəroğlunun
qızı
Nazan
Ölçəri
,
səhv
etmirəmsə
,
Vilayət
Quliyev
ilk
dəfə
bu
əsəri
ilə
Azərbaycan
ictimaiyyətinə
tanıtmışdır
.
Publisist
Erdal
Şəfəq
Türkiyənin
“
Sabah
”
qəzetində
dərc
etdirdiyi
“
Atlı
köşkdə
bir
saraylı
”
adlı
yazısında
Nazan
Ölçəri
kilim
və
xalı
tədqiqatları
sahəsində
Yer
kürəsində
tayı
-
bərabəri
olmayan
muzey
mütəxəssisi
kimi
dəyərləndirir
.
Onun
başçılıq
etdiyi
muzeyin
adı
dünyanın
Luvr
,
Metropoliten
,
Ermitaj
,
Prado
,
Vatikan
kimi
məşhur
mədəniyyət
xəzinələri
ilə
bir
sırada
çəkilir
.
Vilayət
Quliyevin
bu
qəbildən
olan
yazılarından
biri
də
“
Türk
ordusunun
azərbaycanlı
generalları
–
Bərköz
qardaşları
”
adlı
yazısıdır
ki
,
oxucular
arasında
böyük
maraq
və
əks
-
səda
doğurmuşdur
.
Xüsusi
vurğulamağa
ehtiyac
vardır
ki
,
hər
bir
azərbaycanlının
qürur
,
sevinc
,
fərəh
mənbəyinə
çevrilən
bu
səpgili
yazıların
qəhrəmanları
barədə
V
.
Quliyev
qəlbinin
səsi
ilə
,
Vətən
və
millət
sevgisindən
doğan
duyğularla
yazır
.
Təsadüfi
deyil
ki
,
əslən
Şəkidən
olan
və
adları
müasir
türk
hərb
tarixinə
düşmüş
generallar
Məhəmməd
Nuru
Hacı
İlyas
oğlu
Sarıkərimli
,
Mehmet
Nuri
Bərköz
və
Mahmud
Bərköz
qardaşları
barədə
yazı
oxucuda
ən
xoş
ovqat
,
hisslər
yaradır
.
General
qardaşların
şanlı
hərb
,
döyüş
yolunu
epizodlarla
,
konkret
faktlarla
işıqlandıran
müəllif
araşdırmalar
zamanı
Türkiyə
ordusunda
yüksək
mövqe
tutan
başqa
bir
azərbaycanlı
hərbçi
–
yenə
əslən
Şəkidən
olan
general
Həsən
Behcətin
adına
rast
gəldiyini
yazır
və
türk
millətinin
və
türk
dövlətinin
İstiqlal
Savaşına
töhfələrini
vermiş
həmvətənlərimizin
xatirəsinin
ölkəmizdə
də
əbədiləşdirilməsini
vacib
hesab
edir
.
“
Fenomenal
yaddaşa
malik
” (
Teymur
Kərimli
)
Vilayət
Quliyev
bir
neçə
xarici
dili
bilir
və
təsadüfi
deyil
ki
,
dünya
ədəbiyyatından
dəyərli
tərcümələr
etmişdir
.
Yeri
gəlmişkən
,
onun
ingilis
və
rus
dilindən
tərcümələri
ayrıca
məqalə
mövzusudur
.
Məşhur
ingilis
yazıçısı
Corc
Oruellin
150
cildlik
“
Dünya
ədəbiyyatı
kitabxanası
”
seriyasında
çap
olunan
“1984”, “
Kataloniyaya
məhəbbətlə
”
romanlarını
və
“
Heyvanıstan
”
povestini
orijinaldan
ana
dilimizə
çevirməklə
Vilayət
Quliyev
bədii
tərcümə
sənətimizə
həqiqətən
böyük
töhfə
vermişdir
.
Məmnunluq
və
məsuliyyət
hissi
ilə
qeyd
etmək
istərdim
ki
,
Azərbaycan
tarixinin
qaranlıq
,
lakin
diqqətəlayiq
səhifələrinə
,
milli
,
mənəvi
dəyərlərə
,
xalqımızın
yetişdirdiyi
parlaq
şəxsiyyətlərin
həyat
və
fəaliyyətinə
həsr
etdiyi
“
Qərib
mühacir
:
Mehmet
Sadiq
Aran
”, “
Kazımbəylər
:
iki
əsr
Rusiya
ilə
birlikdə
”, “
İsa
Sultan
Şahtaxtinskinin
qəribə
həyatı
”, “
Polşa
tatarları
Azərbaycan
dövlətçiliyinin
xidmətində
.
General
Masey
Sulkeviç
”, “
Polşa
tatarları
Azərbaycan
dövlətçiliyinin
xidmətində
.
General
Kriçinski
qardaşları
”
və
digər
əsərləri
ilə
V
.
Quliyev
həm
ədəbiyyatşünaslar
,
həm
tarixçilər
,
həm
də
ölkəmizi
xaricdə
təmsil
edən
diplomatlar
üçün
yaxşı
nümunə
,
örnəkdir
.
Son
iki
ildə
onun
Polşada
rus
dilində
çap
etdirdiyi
“
Polşadakı
Azərbaycan
siyasi
mühacirətinin
irsindən
(1930-
cu
illər
”)
və
“
Polşa
tatarları
Azərbaycanda
”
kitabları
tariximizin
az
öyrənilmiş
səhifələrinə
,
Azərbaycan
-
Polşa
əlaqələrinə
işıq
tutmaq
baxımından
diqqətəlayiqdir
.
Təsadüfi
deyil
ki
,
bu
əsərlər
polyak
alimlərinin
də
diqqətini
çəkib
və
tezliklə
hər
iki
kitab
polyak
dilində
çap
olunacaq
.
Macarıstanda
aktiv
diplomatik
fəaliyyətini
davam
etdirməklə
bir
sırada
(
təkcə
elə
Budapeştdə
ömürlük
həbs
cəzası
çəkən
azərbaycanlı
zabit
Ramil
Səfərovun
Vətənə
ekstradisiyası
nəyə
desən
dəyər
!)
Vilayət
Quliyev
“
həmişə
yazmaq
”
prinsipindən
də
uzaq
düşməmişdir
.
Onun
“
Bəkir
Çobanzadə
Budapeştdə
”, “1956-
cı
il
macar
üsyanının
azərbaycanlı
qurbanları
”, “
Macarıstanda
turançılıq
”
kimi
ciddi
araşdırmaları
Azərbaycan
-
Macarıstan
əlaqələrində
də
kifayət
qədər
maraqlı
və
öyrənilməyə
layiq
səhifələrin
olduğunu
,
onların
tədqiqatçı
nəfəsinə
ehtiyac
duyduqlarını
aşkara
çıxarmışdır
.
İstedadlı
alimin
,
tanınmış
diplomatın
bu
sahədə
fədakar
fəaliyyətini
bundan
sonra
da
eyni
uğurla
davam
etdirəcəyi
aydındır
.
O
ki
,
qaldı
həyatındakı
bütün
dəyişikliklərə
və
nailiyyətlərə
,
bunları
Vilayət
Quliyev
kimi
“
taleyin
qəribə
və
gözlənilməz
töhfəsi
”
də
,
istedad
və
halal
zəhmətin
bəhrəsi
kimi
də
dəyərləndirmək
olar
.
Əsas
odur
ki
, 60
yaşın
zirvəsindən
geri
boylananda
ətrafa
nur
saçan
parlaq
izini
,
ömür
yolunu
bəzəyən
əməllərinin
nişanələrini
görə
biləsən
.
Bir
də
“
istənilən
halda
yazmaq
”,
üzərinə
götürdüyün
mürəkkəb
və
məsul
missiyanı
davam
etdirmək
əzmindən
heç
vaxt
dönməyəsən
!
Dörddə
bir
əsr
ərzində
tanıdığım
,
son
illərdə
çox
nadir
hallarda
görüşdüyüm
,
sadəcə
yaradıcılığı
,
yazıları
vasitəsi
ilə
ünsiyyət
saxladığım
yorulmaz
qələm
dostum
,
diplomat
,
alim
,
ictimai
xadim
,
ziyalı
və
vətəndaş
Vilayət
Quliyevin
fəaliyyətinin
bütün
sahələrinə
bundan
sonra
da
məhz
bu
şəkildə
davam
edəcəyinə
dərindən
inanıram
.
Bizi İnstagramda izləyin
Müəllifin digər yazıları
Cümhuriyyət tarixinə dair taleyüklü sənədlərə bir baxış - Məhəmməd Əmin Rəsulzadə-140
04.03.24
Tarixə ehtiramla, elmə hörmətlə... - Abid Tahirli yazır
16.01.24
Nağı Şeyxzamanlı irsində "qaçaqlar" mövzusu
06.12.23
Nağı Şeyxzamanlı irsində "qaçaqlar" mövzusu
05.12.23
Banin, Tolstoy, Rüstəm İbrahimbəyov, Anar və... - Abid Tahirli yazır
17.07.23
Mücahid məfkurəsinə layiq monoqrafiya - Abid Tahirli yazır
28.03.23
İti gözlər, açar sözlər, dərin izlər - Abid Tahirli yazır
10.02.23
Vətən, millət və həsrət şairi - Kərim Yaycılı - Abid Tahirli yazır
01.02.23
"Bəşəri" Banin ilə "şovinist" Buninin dueli - Abid Tahirli yazır
12.12.22
"Qafqaz "fərəsi"nin Paris macəraları - Abid Tahirli yazır
20.11.22
Nami faciəsi, yaxud qadının qürbətdə ölümü - Abid Tahirli yazır
27.10.22
Baninin taleyində və qələmində erməni vəhşiliyi - Abid Tahirli yazır
14.10.22
Sabir fenomeni Azərbaycan mühacirət mətbuatında
17.06.22
Onun sənət və həyat prinsipləri - Elçinin doğum gününə
13.05.22
Məhəmməd Hadi sehrindən Abdulla Sur sevgisinə
16.03.22
Əsas səhifə
Bütün xəbərlər
Siyasət
Sosial
İqtisadiyyat
Kriminal
Mədəniyyət
İdman
Şou-biznes
Ədəbiyyat
Çap versiyası
© 2012-2024 525.AZ Müəllif hüquqları qorunur.
Sayt Mozilla Firefox, Google Chrome, Opera və Internet Explorer ver. 7.x ilə tam dəstəklənir. Məlumatdan
istifadə etdikdə istinad mütləqdir.