Züleyxa NADİR
Bəzən elə olur ki, ilk cümləni yazmaqda çox çətinlik çəkirəm. Bu da ondan irəli gəlir ki, düşündüklərim pərakəndə, dağınıq olur, onları sistemləşdirə bilmirəm. Amma bu düşüncələrim o qədər xoş, o qədər səmimi olur ki, həmin pərakəndəliyin fonunda həqiqətdən kənar, zərrə qədər də olsun yalan görünmür. İndi də eyni hissləri keçirirəm. Yazıya başlamaq üçün dağınıq fikirlərimi bir yerə toplamağa çalışıram. Alınmır...
O zaman mən də olduğu kimi – nəyi düşünürəm, nəyi fikirləşirəm onu yazacağam. Çünki yazımın qəhrəmanı elə-belə adam, sıradan biri deyil mənim üçün. Otuz yeddi illik dostum, qardaşım, dərd ortağım, sirdaşım, beş illik tələbə yoldaşım Rauf Ağayevdi. O Rauf Ağayev ki, Azərbaycan mətbuatında özünün xüsusi dəsti-xətti, sanbalı, çəkisi ilə seçilən, bir çox ilklərin müəllifi olan jurnalistdi. Bu gün isə bu jurnalistin yarım əsrlik ömrünə tam beş il əlavə olunur. Ömrün 55-ci baharı Raufun həyatına daxil olur. Bununla bağlı fikirlərimi yazmaq istəyirəm.
Rauf haqqında yazmaq mənim üçün həm çətindir, həm asandır. (Bu şablon cümləni heç sevmirəm, amma bu yerdə lap yerinə düşdü). Asandır ona görə ki, mən Raufu demək olar ki, beş barmağım kimi tanıyıram. Yüzdə yüz əminəm ki, bizim ortaq dost-tanışlarımız, tələbə yoldaşlarımız bu sözümə inanacaq. İnanmayanlar üçün isə deyirəm ki, beş barmağım qədər olmasa da üç barmağım qədər tanıyıram. (Burada bir təbəssüm işarəsinin yeridir). Və bu tanışlığın fonunda, bu doğmalığın arxasında Raufla məni bir-birimizə bağlayan o qədər xoş hadisələr, gözəl məqamlar var ki... hamısını istəsəm də yazım, mümkün deyil.
Əslində mən gərək onun haqqında yazacağım qeydlərimə birbaşa bəzəksiz- düzəksiz, sadə cümlələrlə başlayım. Çünki Rauf özü də bəzək-düzəkdən uzaq, pafosdan kənar, sadə bir oğlandır (məhz sadə oğlan). Onu şəxsən tanıyanlar, yaxından-uzaqdan bələd olanlar da bu fikrimi təsdiqləyə bilərlər. Nədir onun sadəliyi? Bu sualın cavabını belə vermək olar ki, Rauf zövqündə, danışığında, oturuşunda, duruşunda, ən kiçik hərəkətində, insanlara münasibətində çoxlarından fərqlənir. Bu fərqliliyin kökündə səmimiyyət, dostluğa sədaqət, diqqət, qayğı və bunlara hopmuş incə bir yumor hissi var. İndi bu sətirləri yaza-yaza həmin fərqliliyin içindən daha bir sual boylandı: Rauf mənim üçün kimdi? Rauf həyatım boyu tanıdığım insanların içində mənə doğmalarım qədər doğma, əzizlərim qədər əziz olan biridir. Rauf mənim çox yaxından tanıdığım, 37 illik bir zaman kəsiyində dostluq, qardaşlıq etdiyim, beş il universitet auditoriyalarında mühazirələrə birlikdə qulaq asdığım, yeri gələndə bir partada oturduğum, vaxt olub ki, küsdüyüm, incidiyim, lakin bu umu-küsülərin çox da uzun çəkməyən, ötəri vaxtlarından sonrakı illərdə, aylarda həmdərd, həmsirdaş olduğum bir insandır. Rauf mənim çevrəmdə olan insanlar arasında ərk etdiyim 2-3 nəfərdən biridir. Biz tələbə vaxtı bir-birimizlə hansı münasibət çərçivəsində olmuşuqsa, bu gün də ondan kənara çıxmırıq.
Bir anlıq özümə belə bir sual versəm ki, görəsən ömrümdən qopan illərin acısı çox olub, yoxsa şirini? Təkcə tələbəlik illərimi desəm, cavab hazırdı: əlbəttə şirini. Bu şirinliyi 26 nəfər tələbə dostumla birlikdə dadmışam. Mənim qəlbimdə bu uşaqların hər birinin öz yeri, öz çəkisi var. (Məni qınamayın bu sözümə görə. Yaşımız 50-ni keçib, amma biz hələ də bir-birimizə “uşaqlar” deyirik. Hər dəfə görüşəndə hal-əhval tutandan sonra ilk sualımız bu olur: uşaqlardan kimi görürsən)? Rauf isə başqadır, fərqlidir. Uşaqların içində mənə daha yaxın, daha məhrəm, daha mehriban olanıdır. Bunu 1976-1981 – ci illərdə Jurnalistika fakültəsindəki 3796 – cı qrupun uşaqlarından başqa, bizdən aşağı və yuxarı kursda oxuyan tələbələr də yaxşı bilirlər. O zaman Raufla dostluğumuzun, yoldaşlığımızın səmimiyyətinin ölçüyəgəlməzliyini fakültə müəllimləri də bilirdilər. Bu aşırı mehribanlığın, səmimiyyətin içindəki davranışın gerçək dəyərlərinin kökü aramızdakı qardaş-bacı münasibətinin məhrəmliyində idi. Əslində o vaxt biz hamımız belə idik. Heç vaxt düşünmürdük ki, münasibətlərimizi başqa bir məcraya yönəldək. Ömrümüzün beş ilini keçirdiyimiz universitet illərində Rauf hər kəsin sevimlisi idi. Elə indi də belədi. İllər ona zahirən təsir etsə də, gənc, qıvraq Raufun yerinə, ağ saçlı, ağ bığlı kişini gətirsə də, insani dəyərlərini heç boşa xərcləməyib, xarakterini dəyişməyib. Məhz bu səbəbdən də onun haqqında ərklə, ürəklə yazıram.
İş elə gətirib ki, universiteti bitirdikdən sonra biz uzun müddət bir yerdə işləməli olmuşuq. Əvvəl “Qafqaz” İnformasiya Reklam Şirkətində . Şirkətin prezidenti də tələbə yoldaşımız Cümşüd İsgəndər idi. O zaman Rauf “Arzu” dəb jurnalının redaktoru idi, sonra isə “Xalq qəzeti”nin əlavəsi olan “Cümə” qəzetinə rəhbərlik etdi. Hər iki iş yerində Rauf mənim redaktorum olub. Və ona görə də istəyirəm redaktor kimi onun işini bir balaca tərifləyim. (Yubiley günündə adamı tənqid etməzlər. Mən də ənənəyə sadiq qalıram və bu cümləni xoş təbəssümlə qarşılamanızı rica edirəm).
1990-cı ildə qəzet köşklərində görünən, qısa bir müddətdə satılan, hətta defisit dərəcəsinə çatan “Arzu” jurnalı doğma ana dilində çap olunan, Azərbaycan milli adət-ənənələrini, qədim və orta əsrlər, eləcə də bu günkü dəbi özündə əks etdirən ilk və yeganə toplu idi. Jurnalda XVIII-XIX əsr Azərbaycan xanımlarının geyimləri nümayiş etdirilirdi. Bundan başqa həmin paltarların müasir formaları da rəssam tərəfindən çəkilir və müqayisəli şəkildə oxuculara çatdırılırdı. Nə yazıqlar ki, biz “Arzu” nun cəmi iki nömrəsini çap edə bildik. “Arzu”dan sonra Azərbaycanda ötən 20 il ərzində hələ onun kimi jurnal çap olunmayıb. Qəzet köşklərində hər gün gördüyüm çoxsaylı jurnallar arasında “Arzu”ya bənzərinə rast gəlməmişəm. Rauf Ağayev bu jurnalda Azərbaycan mətbuatında olan ənənəvi rubrikanın adını da dəyişdi: “qadınlar üçün” yox, “xanımlar üçün” yazdı. Bu, bir ilk idi.
“Cümə” qəzetində işləyəndə də Rauf bu qəzetin oxunaqlı və fərqli olmasına çalışırdı. O, “Xalq qəzeti”nin həftədə bir dəfə çıxan əlavəsi olsa da əsla ona bənzəmirdi, materiallar quru, sxolastik və rəsmi deyildi. Ölkədə baş verən neqativ halları, problemləri kəskin tənqid edən məqalələr bu qəzetin oxunaqlı olmasını təmin edirdi. Çox heyif ki, qəzet sona qədər missiyasını davam etdirə bilmədi. Raufun peşəkar jurnalistikadan uzaqlaşmasının, mətbuatdan getməsinin əsas səbəbi bəlkə də məhz bu ab-havanın kəskin dəyişməsi oldu.
Bu gün Rauf bank sistemində çalışır. Beynəlxalq Bankın mətbuat xidmətinin rəhbəridi. Əslində o, jurnalistikadan uzağa gedə bilməyib, yenə də dolayısı ilə mətbuatın içindədir. İndi mən ona “bankir” deyirəm. Bu müraciətin kökündə zarafat olsa da, həqiqət daha çoxdur. Bank işini qısa bir müddətdə öyrənən Rauf Ağayev illərlə bankda çalışanlardan az bilmir. Əgər belə olmasaydı o boyda bankın mətbuat məsələlərini təkbaşına idarə edə bilməzdi. Deməli “çörəyi ver çörəkçiyə, birini də artıq”.
Tale bəzən insanı arzulamadığı, arzulasa belə əlinin çata biləcəyinə ümid etmədiyi bir yüksəkliyə qaldırır. Bəzən də əksinə. Odur ki, insan taleyin qismətinə, qəzavü-qədərinə boyun əyməli, onunla barışmalı olur. İnsan bu dünyaya nə üçün gəlir? Onun üçün ki, yaxşı əməlini, gözəl işlərini çevrəsindəkilərdən əsirgəməsin. Tanrı yaratdığı hər insana bir missiya yükləyir. Demirəm Rauf tarixi bir şəxsiyyət, gələcəkdə insanların yaddaşına hopa biləcək düha, yaxud da ixtiralar, kəşflər müəllifidir. Amma mənim tanıdığım Raufa Allah yaxşı əməllər, gözəl münasibət, səmimi davranış, xeyirxah işlər görmək və daha neçə-neçə insanlıq missiyası yükləyib. O da bu missiyanı 55 ildi çox rahatlıqla daşıyır – yorulmadan, usanmadan...
Rauf bu gün 55-in qapısından içəri girir. Görəsən onu içəridə nə gözləyir, yaxud da o, içəridə nəyi görmək istəyir? Mən onun yerinə bu suala cavab vermək istəmirəm. Amma yəqin hər kəs kimi Rauf da hərdən düşüncəyə dalır, keçmiş günlərini anır, ömründən ötüb-keçən aylara, günlərə boylanır. Ötən günlərini tökür qarşısına və görür ki, hər şey yaxşı olub, amma yaxşı olmayan məqamlar, çətinliklər də ömründən yan keçməyib. Rauf, məncə, sənin ən gözəl günlərin hələ yaşamadıqlarındı. Əslində 55 gəlib ömür qapından boylanmır, o sənin çiyinlərindədi. Ötən günlərin, ayların, illərin yadda qalanlarını bir yerə toplayanda 55 edərmi? Bilmirəm, bəlkə az, bəlkə də çox edər. Hər halda bunu sən hər kəsdən yaxşı bilirsən. Mənim bildiyim isə odur ki, illər elə qovhaqovla keçib gedib ki, bu gün qocalığın qapısına doğru uzanan cığıra düşdüyünü hiss etmirsən. Sanki qoca dünya başını aldadıb alnına 55 yazıb. Ona görə də 55-in qapısından içəri girəndə sənin ömrünü əlindən almağa başı qarışan dünyanın daha da gözəl olduğunu görmək istəyəcəksən. İnanıram ki, qapısından içəri girdiyin ünvan taleyinin sonu olmayacaq. İnanıram ki, bu zamana kimi yaşadığın ömürdə hansısa bir iz qoymusansa, bundan sonrakı həyatında da bunu davam etdirəcəksən.
İllər nə tez keçdi, Rauf?! Yaşın 55 oldu. Adam inanmaq istəmir (halbuku mən də sənin yaşıdınam). Sanki dünən, srağagün idi universitetdə oxuduğumuz zamanlar. Sanki dünən, srağagün idi tələbəlik illərimiz. Tələbəliyimizin unudulmaz, heç zaman yaddan çıxmayan günləri, ayları, illəri harda qaldı? Əslində 55 yaş nədir ki, Rauf?! Hələ ömrün uzun yolları var, bu yollarda addımlamaq var. Bu yolda yıxılsan da, büdrəsən də yenidən ayaqda durmaq var. İnsan nə axtarır ki?! İnsan nəyi gözləyir ki?! Xoşbəxtliyimi, səadətimi? Bəlkə insan ömrü boyu özünü axtarır?! Bəlkə də insan xoşbəxtlik axtarır. Amma onu tapmaq üçün düz- dünyanı gəzib – dolaşmağa gərək yoxdu. Heç bir təyyarə, heç bir gəmi, digər bir nəqliyyat vasitəsi insanın özünü özündən uzaqlaşdıra bilməz. Xoşbəxtlik də, bədbəxtlik də insanın öz içindədir. Onu yük kimi özü ilə daşıyır – belədən beləyə, elədən eləyə. Bu, çox etibarlı yükdür, hara gedirsə getsin nə itəcək, nə batacaq, nə azalacaq, nə də ki, artacaq. Rauf, qardaşım, sənə yalnız həmin xoşbəxtlik yükünü daşımağı arzulayıram!
Mənim üçün xatirə yazmaq çox çətindir. Yazıçılardan biri deyib ki, xatirə xüsusi növ ədəbiyyatdır. Məncə, doğrudur. Xatirə insanın iç dünyasına səyahət deməkdir. Xatirə yazmaq insanın heç vaxt unutmadıqlarını, qəlbinin ən işıqlı yerində saxladıqlarını yenidən göz önünə gətirmək və yaşamaqdır. Xatirələr acı olur, xatirələr şirin olur, uzaq olur, yaxın olur. Bir sözlə, xatirələr bəzən insan dərdinin dərmanı, bəzən də insana yenidən yara vuracaq qədər kədərli olur. Ona görə də ən əsas və çətin məsələ hardan başlamaq yox, necə başlamaqdır. Eləcə də hadisələrə düzgün yanaşmaq, olanı doğru, olduğu kimi təqdim etmək şərtdir. Mən də bu şərtilik daxilində Raufun 55 illik yubileyində bir daha keçmişə qayıtmaq, ötən günlərin xoş xatirəsinə işıq salmaq, doğmalarım, əzizlərim qədər sevdiyim tələbəlik dostumla, qardaşımla bağlı xoş məqamları paylaşmaq istədim. Amma deyəsən düşündüklərimi yaza bilmədim, qəlbimdən keçənləri kağıza köçürməkdə çətinlik çəkdim. Rauf haqqında yazmağın əvvəldə dediyim çətinliyi də məhz budur. Bir şey düşündüm, amma başqa şey yazdım...
çap et