Tanıyaq və tanıdaq: Fəriba İbrahimi Afaq

Əziz oxucular, "525-ci qəzet"də "Günümüzün Güney Azərbaycan ədəbiyyatı - Poeziya" adlı guşə açılıb.

Guşədə İran İslam İnqilabından (1979) sonra ədəbiyyata gəlmiş, Güney Azərbaycanda 1960-cı ildə və daha sonra doğulub boya-başa çatmış və sənətdə öz sözünü demiş Güney şairlərinin arasında heç bir fərq qoymadan, incə və həssas ruhlarına toxunmadan, yaratdıqları möhtəşəm poeziya örnəklərini incələmədən onların ana dilində fərqli janr və üslublarda qələmə aldığı şeir və poemalara, yaxud da həmin əsərlərdən müəyyən hissələrə yer verəcəyik.
 
Bu əsərlər günümüzün Güney ədəbiyyatında baş verən yeniliklərin, ədəbi prosesin incəliklərini bir az da yaxından izləmək, həyata, insanlığa, yazarların ictimai-siyasi və milli məsələlərə baxışlarını öyrənmək baxımından diqqətəlayiqdir... 

Türkiyənin ünlü filosof-yazarı Cəmil Meriç "Qərb kültürün vətənidir, Şərq irfanın. Nə Qərbi tanıyırıq, nə Şərqi, ən az tanıdığımız isə özümüz..." deyirdi.

Güney Azərbaycanda son çağın dinamik inkişaf edən ədəbiyyata, özəlliklə poeziyaya nəzər saldıqda burada yaşayan xalqın özünəməxsus kültürü, ədəbiyyatı, kitab mədəniyyəti, sözyaratma qüdrətinin nə qədər yüksək olduğu yansıyır.

Möhtəşəm mədəniyyət yaradan bir xalq, susmayan dili, özünü, kimliyini, tarixini öyrənmək istəyən şairləri olan xalq isə dünya tarixindən heç vaxt silinmir, əbədiyaşarlıq qazanır...

Beləliklə, özümüzü, Güneyimizi daha yaxından tanımaq, həm də daha çox sevmək üçün, dəyərli yazarların yaratdıqları bənzərsiz poetik dünyanın qapıları üzünüzə açılır, əziz oxucular!

Esmira Fuad
Filologiya elmləri doktoru

FƏRİBA İBRAHİMİ (AFAQ)

1965-ci ildə Meşkin şəhərində anadan olub. Ali təhsil və yüksək lisans dərəcəsini doğulduğu şəhərdə alıb. Əsərləri müxtəlif dərgilərdə dərc edilib, 2000-ci ildə "Sabaha yol" adlı ilk şeirlər kitabı işıq üzü görüb. Nəsr sahəsində də yetənəkli yazar kimi tanınmış Fəriba İbrahimi Afaq, həm də istedadlı rəssamdır.

İran Azərbaycanı türklərinin sosial məsələlərinin həllində, hüquq-larının savunulmasında aktivdir və soydaşlarının haqlarının pozulma-ması uğrunda çalışır.

Ana dilim

Sənlə yaşayıram, səninlə varam,
Həyat peykərimə göz, ana dilim.
Sənsən əski günüm, gələcəyim də.
Yabançı sözlərə döz, ana dilim.

Həyat incəliyin, gül budağında,
Şirin nəğmələri yar dodağında,
Şe ir çiçəklərin, muğam bağında,
Söyləsən sevimli söz, ana dilim.

Yaltaqlıq qoxusu sənə çatmasın,
Qarşı çıx yasağa, haqqın batmasın,
Elə arxalan ki, səni atmasın,
Sənət dəryasında üz, ana dilim.

Səmadan genişsən, dənizdən dərin,
Gahdan atəş kimi, gahdan da sərin,
Yüksəlir səninlə igidin, ərin,
Bir gün qövr edəcək köz, ana dilim.

Kor olsun xor baxan gözləri sənə,
Düşməsin varlığın dumana, çənə,
Sevgilim, birlikdə deyək vətənə,
Yaşasın el-obam, öz ana dilim.

Söylə dərdimizi, tap dərmanında,
Güvənək qüvvəsinə, ellər yanında,
Qorqud Dədəmizin denən şanından,
Aşıqlar sazından söz, ana dilim.

Əsrlərdən başda bizə sarı ax,
Dostları sevindir, düşmənləri yax,
Afaqa yayılıb zənginliyin, bax,
İncilər misrada düz, ana dilim.

***

Tapdalanmış fikirəm mən,
ayaqlanmış bir çiçəyəm.
Qərinələr boyunca mən,
kor cəhalət torpağında
diri-diri basdırıldım.
İndisə qranit, qara yasa inkişafın məhbəsində
gözüm açıq, qolum bağlı,
duyğum duru, dilim bağlı,
koram, karam, şiləm,
Ancaq düşünürəm:
mən divari alçağamsa, fikir edirəm
bəs, varam mən...

***

Məndən doğur həyat, əmək,
məndən bitir min gül-çiçək,
məhəbbətin bulağıyam, nur səpirəm
ətək-ətək,
buludların dalısında,
şərəf, şüur, nəcabətin al günəşi,
qadınam mən...

***

Zaman darısqaldır
həyat ötəri
parlaq gələcəyə tələsirəm mən
o qızlı, oğlanlı, nəvəli çağa
danışdığım dildə yazıb pozmağa
bəxtəvər anlara, bəxtəvər günə
dərəyə, təpəyə, bağçaya, bağa
gülüşlü üzlərə, bülbül səsinə
ruhumun ən gözəl mərtəbəsinə
payız yarpağı tək zağ-zağ əsirəm
sevimli sabaha mən tələsirəm.

Bir dodaq nisgil

Boğulmuş damlayam, sel xəyalında,
Eldən qoparıldım el xəyalında,
Bir həzin segaham, sukutam, səsəm,
Sazdan ucalmışam tel xəyalında.

Anam tək bu torpaq əriyib canda,
Dərdinə qatlaşdım hər biz zaman da,
Koroğlu yalqızsa çəndə, dumanda,
Nigar havalıyam bel xəyalında.

Küləklər dəlidir, mən isə dolu,
Daranır fikrimin pərişan teli,
Yenə Araz axır Saray nəğməl,
Xan Çoban Muğanı mil xəyalında.

Sözlərim köz təkin bir ocaq eşqəm,
Gizli məhəbbətəm, lap qaçaq eşqəm,
Bir dodaq nisgiləm, bir dodaq eşqəm,
Belə doğulmuşam gül xəyalında.

Sevildim elimdə, mən sevəcəyəm,
Alçaqlar gözündə olmaz baş əyəm,
Bir uşaq önündə kövrək ürəyəm,
Zülmə qarşı tufan, yel xəyalında.

Mən özüm nağılam, həyatım şeir,
Bu şeir yasaqda dillərdən deyir,
Varlıqdan danışır dərddən söyləyir,
Danıldı, olmadı fel xəyalında.

Saralsa güllərim, zoğ, köküm sağlam,
Alqışlar elimə, alqışlar, salam,
Sorsan kimsən Afaq? - Söylə a balam,
Sicilimdir ana dil xəyalında.

Lalələr

Al qan boyalıdır alın örtüyün,
Yolunun çırağı yaşıl bayrağdır.
Cinin məktəbində dağlanıb canın,
Hicrət nəğməlidir, durna sayağdır.
Səmalar yorğunu, nur düşgünüsən,
Yaralı durnasan, yaran qan verir.
Tufanlar qıranmır sevda zəncirin,
O qanlı qatarda min quş can verir.
Yanır qanadların, əriyir canın,
Günəş sorağıyla, günəş fikriylə
Əngin üfüqlərdə uçub itirsən.
Bir nigar eşqiylə, onun zikriylə,
Torpaq sınırların aşıb keçirsən.
Deyirsən çəkilin buludlar, gedin,
Danırsan zülməti, danırsan zülmü.
Günəşdir, günəşdir, yalnız məqsədin,
Hasarlar, divarlar səninçin nifrət.
Səninçin boğanaq gətirir yadı,
İdrakın canına çəkilən paxır.
Səninçin qəfəstək çirkindiradı,
Titrəyir dünyanın ömür şüşəsi.
Mələklər diksinir mavi yuxudan,
Lalələr şeiridir axan dilində,
Eşqdir əzbərdən səni oxudan.
Haqqın sınağında hər an üzün ağ,
Tarixin qəlbindən mətin gəlirsən.
"Afaq"a şəhadət sirrini açıb,
Gəlirsən yenidən qan verirsənsən...

1367 (1988) - Meşginşəhər

Yağmurlu xəyal

Dumandır, çiskindir,
Yağışdır, çəndir.
Bürüyüb canımı yaz günləritək,
Yağmurlu xəyallar sıxır qəlbimi.
Bu qara buludlar haçan gedəcək?
Aldada bilmirəm özüm, özümü,
İlğıma, sehirə, möcüzəyə mən.
Külək olmaq gərək, bir şıltaq külək,
Yırtasan Günəşin qara örpəyin...

1/3/1370 (1991) Ərdəbil - Yağmurlu Bir Gün