Özgəni qəbul et, amma özünü və kimliyini unutma!

Dünya şöhrətli polyak rejissoru, dramaturqu Kşiştof Zanussi 1939-cu ildə Varşavada anadan olub. 1955-59-cu illərdə Varşava universitetinin Fizika, 1959-62-ci illərdə isə Krakov universitetinin Fəlsəfə fakültəsində təhsil alıb. 1958-ci ildən çəkməyə başladığı həvəskar filmlərin uğur qazanması, mükafatlara layiq görülməsi onu daha da həvəsləndirir və o, Lodz Kino məktəbinin rejissorluq fakültəsinə daxil olur. Diplom işi – “Əyalətlinin ölümü” ekran əsərinə görə Venesiya və Manheym festivallarının əsas mükafatlarını alır.

70-ci illərdə Zanussi dünya kinosunun ən məhsuldar rejissorlarından biri olub. Onun “Üz-üzə”, “Kristalın quruluşu” kimi sənədli və televiziya filmləri, “Divar arxasında” (“San-Remo festivalının əsas mükafatı), “Ailə həyatı” (Çikaqo festivalının mükafatı), “Spiral” (Kann və Çikaqo festivallarının mükafatı), “Konstanta” (Kann festivalının mükafatı), “İmperativ” (Venesiya festivalının mükafatı), “Qərbi Berlin” (Venesiya festivalının mükafatı) və digər ekran əsərləri dünya kinematoqrafiyasının incilərindən hesab olunur. Bunlardan əlavə Kşiştof Zanussi saysız-hesabsız televiziya filmləri də çəkib, bir neçə pyesə dünya teatr səhnələrində quruluş verib. Çəkdiyi filmlərin ssenarilərini  əsasən özü yazır.  

Hələ iki il öncə paytaxtda keçirilən II Bakı Beynəlxalq Teatr Konfransında  Kşiştof Zanussini daha yaxından müşahidə etmək, tanımaq imkanım oldu. Elə ilk müşahidələrimdən, böyük rejissorun master-klasslarından gəldiyim qənaət bu idi ki, məşhur, istedadlı, intellektual, fərqli adam həm də təvazökardırsa,  sadədirsə bu artıq istisnadır. Və Kşiştof bu istisnalardan biridir. Zanussinin zarafatları, film çəkilişlərində başına gələn məzəli əhvalatları danışıb gülməsi, özünəironiyası  xeyli düşündürmüşdü məni. Rejissora bir az ürəksiz, çəkinərək yanaşmağım, müsahibə verməsini istəməyim, qəzetimizin adını eşidincə məni sorğu-suala tutması və dərhal səmimi söhbətə başlaması isə heç yadımdan çıxmır. Elə konfrans günlərində dahi polyakla geniş söhbətimiz “525-ci qəzet”də çap olundu.

Bu il 5-6 noyabr III Bakı Beynəlxalq Teatr Konfransına hazırlıq məsələləri barədə müzakirələr başlanan kimi beynimdə yaranan ilk sual bu olur: Zanussi gələcəkmi görən? Məlum olur ki, gələcək... Amma... Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Teatr sektorunun xanımları ilə söhbətimdə Kşiştofla müsahibə niyyətimi bildirən kimi xeyli təəccüblü xəbər eşidirəm: Zanussi Bakıya Amerikadan gəlir, cəmisi bir sutkalıq, səhəri gün də Vilnusa uçacaq! Düşünürəm, insanın sənətə  nə boyda sevgisi olmalıdı ki, belə fədakarlıq eləsin?! Elə qonağımıza da yanaşanda ilk sualım bu olur. Doğrusu, belə dar macalda müsahibə götürmək, söhbət etmək fikrindən daşınmışdım. Amma pan Kşiştofla elə-belə hal-əhval tutmaq da, yanaşıb bir sadə sual vermək də  geniş bir söhbətin başlanğıcı ola bilər. Elə də oldu!..   

Pərvin: Pan Kşiştof, sizi yenidən Bakıda görməyimizdən məmnunuq. Necə hiss edirsiz özünüzü? Bildiyimə görə bizim bu teatr konfransında iştirak etməkdən ötrü böyük “qurbanlar” vermisiz?! 

Kşiştof Zanussi: (gülür) Təşəkkür edirəm! Mən də Bakıda olmağımdan məmnunam. Dil problemim olduğuna görə tam da yaxşı duymadım deyəsən zarafatınızı. Amma doğrudan da bura gəlib çatmaq üçün xeyli işləri təxirə salmışam. Amerikadan bir neçə saata təyyarə ilə uçub gəlmişəm. Təyyarədə yata bilmirəm. Ona görə indi ən böyük arzum dincəlməkdi. Amma sabah yenə səhər tezdən Varşavaya, növbəti gün Vilnusa uçmalıyam. Orda mühazirələr deməliyəm.   

Pərvin: Belə böyük fədakarlığa səbəb nədir?

Kşiştof Zanussi: Yalnız və yalnız sevgi. Sənət eşqim. Mənə bildirdilər ki, bu dəfə konfransda dünyanın müxtəlif ölkələrindən, daha çox teatr xadimi iştirak edəcək . Ona görə sıx qrafikimi birtəhər yoluna qoyub gəldim. Həmkarlarımın düşündükləri, sənət müzakirələri maraqlıdır mənə. Və eyni zamanda da multikulturalizm mövzusu bir qədər mübahisəlidi mənim üçün. Çıxışımda bu barədə dedim.   

Pərvin: Bildiyimə görə, təkcə multikulturalizm yox, bir çox məsələlərdə ifrata varmanın, fanatizmin əleyhinəsiniz.   

Kşiştof Zanussi: Bəli. Mən kifayət qədər tolerant adamam. Sənətin də ən müxtəlif istiqamətlərini bilirəm, dərindən öyrənmişəm. Eyni zamanda, Allaha inanıram. Amma deyək ki, pisliyi, nanəcibliyi qəbul edim və deyim bu mənim tərəfimdən tolerantlıqdı? Mümkün olan iş deyil. Eyni zamanda hər kəsin özünü, kimliyini, tarixini unudub, varlığını qurban verib ümumi multikultural “varlığ”a çevrilməsini yanlış hesab edirəm. Hər kəs özünü qoruyaraq, öz milli kimliyini, mədəniyyətini  unutmayaraq kənardan gələni, özgəni də sakit, normal qəbul edirsə, bax bu düzgündür. Yaxud müasir zamanda “yeni sənət”, “avanqard” adı ilə istedadsız, mənasız işləri tamaşaçıya, oxucuya “sırımaq” istəyirlər. Bax bu məsələdə də mənim mövqeyim sərtdir...   

Pərvin: Xatırlayıram ki, Moskvada bir mühazirəniz zamanı ruslar Maleviçin “Qara kvadrat”ı haqqında sual vermişdilər sizə. Və çox ideal bir cavab vermişdiniz... “Mənim evimdə belə qara kvadratlar doludu...”

Kşiştof Zanussi: (gülür) Haqlısız... Olmasa da, istədiyim vaxt yenisini çəkə bilərəm. Mən Maleviç yaxud bu sayaq sənət sahiblərinin bir xidmətini dana bilmərəm. Bunlar bir müddət “hay-küy” salırlar və insanların diqqətini sənətə çəkirlər. Məsələn, kimsə bu cür “kvadrat”larını auksiona çıxarır, reklam edir, kütlənin marağına səbəb olur, gündəmə gəlir. Belə bir dünyada heç olmazsa qısa müddət də olsa, insanlar rəssamlıqdan danışırlar, müqayisələr edirlər. Amma bununla belə yenə də o avanqard sənət, yeni sənət SƏNƏT deyil.    

Pərvin: Bəli... hansısa sənət nümunəsi haqqında telefonda, qısa məlumat verməklə təsəvvür yaratmaq olursa, o əsl sənət deyil... Bu da sizin sözlərinizdir. 

Kşiştof Zanussi: İndi də bu fikirdəyəm. Bir də onu deyim ki, həmin bu avanqard sənəti maliyyələşdirənlər var. Sanki insanlığın, cəmiyyətin zövqsüzləşdirilməsi qarşıya məqsəd qoyulub...   

Pərvin: Amma son zamanlarda klassikaya qayıdış, daha doğrusu buna cəhdlər də hiss olunur sənətdə, sizə elə gəlmir? Məsələn, musiqidə Bax, Bethoven üslubuna, yaxud rejissorluqda Fellini estetikasına müraciət edənlər olur. 

Kşiştof Zanussi: Mən bunu musiqidə daha çox hiss edirəm. Çünki  nə qədər yeni, modern, postmodern estetikalar, üslublar, cərəyanlar meydana gəlsə də, klassika aktuallığını itirmir və görünür, bəzi istedadlı adamlar bunu hiss edirlər.   

Pərvin: Lars Fon Trier sizin tələbələrinizdən olub bildiyimə görə...  

Kşiştof Zanussi: Bəli. Tələbəm demək bilmirəm nə qədər düzgündür?! Amma hər halda o mənim mühazirələrimə gəlirdi, özü də mütəmadi. Və biz tez-tez ciddi mübahisələr edirdik.   

Pərvin: Bu təbiidir. Çünki sizin yanaşmanın, estetikanın tamam əksini edir Fon Trier. Onun “qəddar”lığını necə qəbul edirsiz? Və sizcə,  mühazirələriniz, fikirləriniz niyə əks effekt verib?

Kşiştof Zanussi: Bu çox maraqlı məqamdı... Mən Fon Trier estetikasını qətiyyən qəbul eləmirəm. Onun demək istədikləri, etdikləri mənim həyata, insana baxışıma ziddir. Amma bununla yanaşı o estetikanı, o üslubu bəyənən, ondan təsirlənən adamlar da az deyil. O ki qaldı, mənim əksim olmasına, səmimi deyim ki, davamçılarımı yaratmağa çalışmıram. Dünyanın bir çox şəhərlərində master-klasslar keçirəm və əsas prinsipim budur ki, dinləyicilərimə dediklərimdən nəticə çıxararaq öz estetikalarını, yollarını, üslublarını tapmağa kömək edim. Məni təkrarlamaları, yaxud davam etdirmələri nəyə lazımdı ki?!    

Pərvin: Elədir. İkinci Kşiştof Zanussiyə ehtiyac yoxdur...

Kşiştof Zanussi: (gülür) Təşəkkür edirəm...  

Pərvin: Amma sizi də hər kəs anlamır... Ümumiyyətlə sizin sənətiniz, “deyim tərzi”niz qəlizdir. Bunu anlamaq üçün xüsusi hazırlıq lazımdır. 

Kşiştof Zanussi: Bəli. Yadımdadır, bir dəfə mühazirələrimdən birində kinolarımdan fraqmentlər göstərib danışırdım. Uzun-uzadı danışandan, sənətə aid baxışlarımı deyəndən sonra gördüm auditoriyadan səs çıxmır. Birdən arxadan biri qalxıb dedi: “Bəs siz heç normal filmlər çəkmirsiz?” (gülür)  

Pərvin: Yaxşı ki buna yumorla yanaşa bilirsiz... Bəs sizə anlaşılmadığınızı görmək pis təsir eləmir? İstəməzdiz sizi olduğunuz kimi başa düşsünlər? 

Kşiştof Zanussi: İstəyərdim! Əlbəttə istəyirəm! Doğrusu dərin mətləbləri sadə demək, anlaşıqlı dildə çatdırmaq da özü ayrıca sənətdir. Və gözəl sənətdir. Amma neyləmək olar ki, mənim də yolum budur. Anlayanlar, duyanlar çox olur. Ancaq həyata üzdən, səthi baxan, onun qəliz tərəfləri haqda düşünmək istəməyən adamlar mənim adamlarım deyillər və onların anlamasını gözləmirəm də. Həyat təcrübəmdən də deyə bilərm ki, belə insanların sonu yaxşı qurtarmır. İnsan daim əyləncə, gözəllik arzusunda olmamalıdır.

(Həmsöhbətim filmlərindəki ayrı-ayrı məqamlar, təsirli səhnələr haqda yenicə danışmağa başlayır ki, birdən başqa bir qonaq yaxınlaşır. Kifayət qədər iddialı və gözləməklə deyəsən heç arası olmayan xanım ingilis dilinin bəzi “imkan”larından istifadə edib müsahibə almaq istəyini bildirir. Və deyim ki, xeyli inadlı şəkildə edir bunu. Düşünürəm, başqası hirslənər bu məqamda. Həm də doğrusu bu mənə  simvol kimi də görünür. Elə ki rejissor təsirlənib öz əsərlərindən danışmağa başlayır, ayağı bir azca yerdən üzülür, tamam başqa  düşüncənin, “estetikanın” adamı gəlib işləri korlayır. Amma bu məqamda mənə o adam yox, Kşiştof qəribə görünür. Xanımın istəyini səbrlə, sona qədər dinləyir, elə indi müsahibə verdiyini deyir və bir az gözləməsini, xahiş edir.)   

Pərvin: Pan Kşiştof, bu qədər “ifrat” nəzakətli və səbrli olmağınıza səbəb nədir?  

Kşiştof Zanussi: (gülür) Siz sualı bu situasiyaya görə verirsiz?  

Pərvin: İndiki halda bəli... Amma iki il öncə də bir neçə anoloji məqam müşahidə etmişdim...

Kşiştof Zanussi: Bu, sadəcə tərbiyə məsələsidir. Genetik hadisədir. Əlbəttə mən deyə bilmərəm ki, bütün həmyerlilərim nəzakətli və gülər üzdürlər. Amma hər halda mənim nəslimə aid olanların əksəriyyəti bu tərbiyəni alıb.  

Pərvin: Sizcə, gülər üz, xoş xasiyyət tərbiyədir, ya xarakter?

Kşiştof Zanussi: Əlbəttə, tərbiyə... Tərbiyəli insan ovqatından asılı olmayaraq hər yerdə, həmişə nəzakətli davranmağa çalışacaq.

Pərvin: İstərdim yenidən filmləriniz mövzusuna qayıdaq... Hər adamın  sizin üslubunuzu anlamadığı haqqında danışdıq. Amma son illərdə çəkdiyiniz filmlərdə, xüsusən “Ürəyi ovcunda” kinosunda açıq danışmaq cəhdinizi hiss etdim. Elə bil insanların bayaq o dediyiniz “normal kino” istəklərinə cavab verməyə, bəzi mətləbləri açıq deməyə ehtiyac duymusunuz...  

Kşiştof Zanussi: Elə düşünürsünüz? Doğrusu ilk dəfədi bu sualla qarşılaşıram. Bir az açıqlasanız olarmı?  

Pərvin: Məsələn, elə dediyim “Ürəyi ovcunda” filminizdə çox açıq mesajlar var, hansıları ki, anlamaq, tutmaq çətin deyil. Yəni deyək ki, “Qara günəş” filmində də şərin həmişə, hər yerdə şər olması ideyasını hiss etdirirsiniz, amma burda daha açıq deyirsiz bu fikri... 

Kşiştof Zanussi: Siz yəqin filmin qəhrəmanının düşüncələrini nəzərdə tutursunuz. Oturub düşünür, pulu hara xərcləsin ki, insanlığa daha çox ziyan etsin...  

Pərvin: Bəli... Əlbəttə burda postmodernistləri ələ salmağınız da aydın hiss olunur...  

Kşiştof Zanussi: (gülür) Afərin! Bax elə ona görə də fikirlərimi açıq bildirmişəm. Bəs barda müğənnilik edən qızın sonda birdən opera oxumasına necə baxdınız?  

Pərvin: O da çox maraqlıydı. İroniyanız hiss olunur o məqamda. Barda oxuyan qadın birdən özünü yüksək mənəviyyat daşıyıcısı kimi göstərmək istəyir və başlayır klassika ifa etməyə. Amma geyimi və dilindəki “pirsinq” həmənki kimi qalır... Bu da maraqlı simvoldur.   

Kşiştof Zanussi: Bəli... hiss edə bilmisiniz nə dediyimi. Yəni insanın xisləti nədirsə, o da qalacaq. Özünü olduğu yerdən yüksəkdə göstərməklə deyil. Məsələn, mən o bar qızını sonda əsl opera geyimli, səviyyəli ifaçı kimi göstərsəydim, bu didaktika olardı... Didaktika isə əsl sənətə yaraşmır.

Pərvin: Bilirəm ki, əslən italyansınız... Amma Varşavada doğulmusunuz. Və indi sizi “Polşanın sakit vicdanı” adlandırırlar... 

Kşiştof Zanussi: Bəli. Bu adı ruslar veriblər mənə. Bu yəqin daha çox rus dilinə, ədəbiyyatına, kinosuna münasibətimə görədir. Əslində, mən elə dövrdə böyümüşəm ki, adicə rus dilini öyrənirdinsə, “pis polyak” hesab olunurdun. Sovetlər dönəmindən ruslarla aramızda olan məlum narazılıqlar hamısı təsir edib bizlərə. Amma bununla yanaşı mən Çexovun, Dostoyevskinin, Puşkinin böyüklüyünü həmişə başa düşmüşəm. Tarkovskinin dahiliyini dərk etmişəm. İndi də ruslarla çox gözəl münasibətlərim var, orda tez-tez filmlərimin nümayişi keçirilir, master-klasslar verirəm, kitablarım ruscaya tərcümə olunur. 

Pərvin: Sizin həm şəxsiyyət, həm də sənətkar olaraq dinə bağlılığınızı bilirik. Bu mənada əslən polyak olan roma papası haqda “Uzaq ölkədən: Papa II İohan Pavel” filmini çəkməyiniz təbii görünür. Amma bu filmdə dinə sevginizdən daha çox “yerlipərəstliyinizi” hiss etdim... 

Kşiştof Zanussi: Düz hiss eləmisiniz... Bilirsiz, mən hər zaman deyirəm ki, yaşayan adam haqda iş görmək, film çəkmək o qədər də maraqlı deyil. Və II İohan haqda film çəkmək məsələsi ortaya çıxanda çox tərəddüd edirdim. Amma xalqım qarşısında məsuliyyətim, borcum bu işdən imtina etməyimə imkan vermədi. Səmimi deyirəm ki, Papanın məhz polyak olması filmi çəkməyimin əsas səbəbidir.

Pərvin: Özünüzü məşhur adam hesab edirsiniz? 

Kşiştof Zanussi: Xeyr, elə hesab eləmirəm. Düzdü bəzən müxtəlif ölkələrdə küçədə tanıyırlar, yaxınlaşırlar. Amma mən çoxluğun adamı deyiləm. Saxtakarlıq etməyəcəm, istərdim ki, daha çox tanınım. Filmlərimə daha çox adam  baxsın. Ancaq eyni zamanda bu şərt deyil axı?! Əsas şərt odur ki, mən neçə adamın həyatı sevməsinə, dünyaya bağlanmasına, sənəti dəyərləndirməsinə səbəb olmuşam?! Bax bu sualı özümə tez-tez verirəm. Və bəzən ən ümidsiz anımda bir adam yaxınlaşıb hansısa filmimdən sonra təsirləndiyini, nəyəsə aid fikrini dəyişdiyini deyirsə, xoşbəxt oluram.

Pərvin: Əslində, sualı təsadüfən vermədim... İnternetdə bir neçə master-klasslarınıza baxmışam, iki il öncə Bakıda da dediyiniz dərsdə iştirak etdim. Mənə elə gəlir ki, sizi kinolarınızdan daha çox ağlınız, söhbətləriniz, dərin fəlsəfi fikirləriniz tanıdır dünyaya... Yəni bir növ şəxsiyyətiniz sənəti üstələyir... Sizə bu necə təsir edir?

Kşiştof Zanussi: (gülür) Bu məni sevindirir bəzən. Bir də mən çıxışlarımdan, mühazirələrimdən sonra yeni tamaşaçılarımı qazanıram.

Pərvin: Bəs eyni suallardan bezmirsiniz? Məsələn, fizika ixtisası almış adamın rejissorluğu niyə seçməsi, yaxud Kşiştof Zanussinin mətbəx texnikası firması ilə bağlılığı və s. haqda eyni suallar verilir hər yerdə sizə... 

Kşiştof Zanussi: Yaralı yerimə toxunursunuz. Bilsəniz, necə yoruluram bu suallardan... Amma bu suallara eyni cavablarım var, elə mexaniki cavablar verirəm, keçir.

Pərvin: Master-klasslarınızda da əsasən başqa mövzularda danışırsız... Məsələn, din, fəlsəfə, fizika... Kinodan az hallarda söz salırsız. 

Kşiştof Zanussi: Bəli, kino haqda danışıb enerjimi, ilhamımı sərf etmək istəmirəm. Kino haqqında danışmağa yox, kinonu çəkməyə üstünlük verirəm. 

Pərvin: İki il öncə Bakı teatrları ilə müəyyən layihələriniz olacağını demişdiniz. Bakı Bələdiyyə Teatrında “Qadın oyunları” tamaşasına quruluş verdiniz və bildiyimə görə Akademik Milli Dram Teatrı ilə də bəzi layihələriniz  gözlənilir... Azərbaycanlı aktyorlarla işləmək necə təsir etdi sizə?

Kşiştof Zanussi: Çox xoş oldu... İlk dəfə idi ki, bilmədiyim dildə tamaşa qoyurdum. Aktyorlar bir neçə gün Varşavaya gəldilər, orda da məşqlər etdik. Məncə, uğurlu alındı. Amma intonasiyalar haqda dəqiq söz deyə bilmərəm. Hər halda yaradıcı heyət gözlədiyimdən də artıq peşəkar idilər. 

Pərvin: Bir çox aktyorlarla evinizdə məşq edirsiniz... Bu nədən irəli gəlir? Vaxt itirmək istəmirsiz, ya xüsusi bir yanaşmadı?

Kşiştof Zanussi: Evimdə daha rahat oluruq. Həm də aktyorlar bir müddət bizimlə yaşayırlar. Öyrəşirik bir-birimizə... Bax onda əsl sənət aurası yaranır.

Pərvin: Xatırlayıram, demişdiniz ki, işlədiyiniz artistlərdə hansısa yaxşı tərəf, müsbət cəhət tapıb onları sevməyə çalışırsınız...

Kşiştof Zanussi: Bəli, bəzi adamlarda bunu tapmaq çox çətin olur, amma hər halda nə isə tapıram. Çünki əks halda işləyə bilmirəm. Bir də istedadlı adama bütün mənfi cəhətlərini bağışlayıram.

Pərvin: Bir çox həmkarlarınızdan fərqli olaraq cəmisi bir dəfə evlənmisiniz və indiyə kimi də o qadınla yaşayırsınız...

Kşiştof Zanussi: Elədir. Bu mənada bəxtim gətirib. Bəlkə də tez evlənsəydim, səhv edərdim. Amma gec evləndiyim üçün seçimim daha düzgün olub. Daha doğrusu məni daha dəqiq seçiblər. Ondan sonra heç kimi sevməmişəm...

Pərvin: Görünür, həyata və insanlara skeptik yanaşmadandır bu...

Kşiştof Zanussi: Yüz faiz razıyam. Həyata da, insanlara da bağlıyam. Amma böyük həyat təcrübəm inamımı sarsıdıb. Ona görə bu yaşdan sonra kiməsə vurulmağımı təsəvvür etmirəm.

Pərvin: Hansı yaşdan sonra?

Kşiştof Zanussi: (gülür) 75 yaşım var, bilirsiz. 

Pərvin: Amma siz Allaha və möcüzələrə inanırsınız axı?! 

Kşiştof Zanussi: Düzdür, hər şey ola bilər. İndi sadəcə ağlımın hökmündən, xarakterimdən danışdım. Amma ürəyi ovcunda tutub idarə etmək, sıxıb saxlamaq olmur.  

Pərvin: 75 yaşın qoyduğu qadağaları da hiss edirsiz? 

Kşiştof Zanussi: Bəli hiss edirəm, amma onlara əməl eləmirəm. Hələlik ki, o mənə bir əngəl törətmir. Sadəcə son vaxtlarda bir azca kökəlmişəm. Artıq çəki mane olur... Xanımım deyir ki, bunlar “nigaha daxil olmayan” kiloqramlardır. O mənimlə ailə quranda bundan az idi çəkim, ona görə bunlar “subay” kilolarımdı. (gülür) Onlardan da azad olmağa çalışacam...

Pərvin: Əlbəttə, subaylıq heç yaxşı deyil...

Kşiştof Zanussi: Bəli, bir neçə kiloqram da olsa, “subay” qalmamalıdı...

Pərvin: Pan Kşiştof, bir neçə dəfə Bakıda olmusunuz. Yəqin ki, şəhərimizi gəzmək, tarixi yerləri görmək imkanınız olub?

Kşiştof Zanussi: Bəli, Bakıda özümü çox yaxşı hiss edirəm. Hər dəfə tez-tələsik gəlib getməyimə baxmayaraq, bu şəhərə aid isti xatirələrim var...

Pərvin: Bakının mərkəzi küçələrindəki binalara fikir vermisiniz yəqin. Bunlar sizdə hansısa doğmalıq, ovqat yaratmır ki?

Kşiştof Zanussi: Burda barokko stilində binalara fikir verdim, şəhərin çox maraqlı memarlığı var...

Pərvin: Bakının mərkəzindəki bir çox binaların memarı polyak Yuzef Qoslavski olub. Bu sualı da ona görə verdim. Düşündüm, bəlkə, öz ruhunuzda olan nələrisə hiss etmisiniz...

Kşiştof Zanussi: Çox maraqlıdır. Heyif ki, bu dəfə zamanım azdır. Gələn dəfə yenə gəzib yeni gözlə baxacağam o binalara. Görüm həmyerlimin üslubunu hiss edə biləcəyəmmi?

Pərvin: Suallarla yormadım ki sizi?