Tanıyaq və tanıdaq: Arəş Sai

Əziz oxucular, "525-ci qəzet"də "Günümüzün Güney Azərbaycan ədəbiyyatı - Poeziya" adlı guşə açılıb.

Guşədə İran İslam İnqilabından (1979) sonra ədəbiyyata gəlmiş, Güney Azərbaycanda 1960-cı ildə və daha sonra doğulub boya-başa çatmış və sənətdə öz sözünü demiş Güney şairlərinin arasında heç bir fərq qoymadan, incə və həssas ruhlarına toxunmadan, yaratdıqları möhtəşəm poeziya örnəklərini incələmədən onların ana dilində fərqli janr və üslublarda qələmə aldığı şeir və poemalara, yaxud da həmin əsərlərdən müəyyən hissələrə yer verəcəyik.
 
Bu əsərlər günümüzün Güney ədəbiyyatında baş verən yeniliklərin, ədəbi prosesin incəliklərini bir az da yaxından izləmək, həyata, insanlığa, yazarların ictimai-siyasi və milli məsələlərə baxışlarını öyrənmək baxımından diqqətəlayiqdir... 

Türkiyənin ünlü filosof-yazarı Cəmil Meriç "Qərb kültürün vətənidir, Şərq irfanın. Nə Qərbi tanıyırıq, nə Şərqi, ən az tanıdığımız isə özümüz..." deyirdi.

Güney Azərbaycanda son çağın dinamik inkişaf edən ədəbiyyata, özəlliklə poeziyaya nəzər saldıqda burada yaşayan xalqın özünəməxsus kültürü, ədəbiyyatı, kitab mədəniyyəti, sözyaratma qüdrətinin nə qədər yüksək olduğu yansıyır.

Möhtəşəm mədəniyyət yaradan bir xalq, susmayan dili, özünü, kimliyini, tarixini öyrənmək istəyən şairləri olan xalq isə dünya tarixindən heç vaxt silinmir, əbədiyaşarlıq qazanır...

Beləliklə, özümüzü, Güneyimizi daha yaxından tanımaq, həm də daha çox sevmək üçün, dəyərli yazarların yaratdıqları bənzərsiz poetik dünyanın qapıları üzünüzə açılır, əziz oxucular!



Esmira FUAD
Filologiya elmləri doktoru

Arəş SAİ

1981-ci ildə Təbrizdə dünyaya göz açıb. İlk və orta məktəbi Təbriz şəhərində bitirdikdən sonra, Təbriz Universitetinin Texnika fakültəsinə daxil olub. 2003-cü ildə Universiteti bitirib.

Şairin evi Təbrizdə olsa da, iş yeri ölkənin güneyindəki "Əsəluyə" neftayırma kompleksindədir. Arəş Sai şeirlər yazır və elmi tədqiqat işləri ilə məşğul olur. Şairin günümüzədək "Saat 25" şeir toplusu çap olunub.

Çağatay ədəbiyyatı üzrə araşdırmaları ayrı-ayrı məqalələrdə öz əksini tapıb. Habelə Təbrizdə ustad Həsən Umudoğlunun "Cağatayca farsca sözlük" kitabına ön söz yazıb.

"Almaniyada kitab məsələsi" məqaləsi "Heydərbaba" dərgisində, "Ədəbiyyat toplumun ortaq dili, bölünməyən toprağı" adlı məqaləsi isə "Yarpaq" dərgisində yayımlanıb.

Vaqif Səmədoğlunun seçilmiş şeirlərini transliterasiya edib və həmin əsərlər "Bu yolların yuxusunu kim görüb" adı ilə nəşr edilib.

1.

Qürbətə gedərsən,
Bir ömürlük yoldur hər gedişin,
Qayıdışınsa yozumlanmayan bir yuxu,
Kor bir arzu!
Mən getdim, gözəlim,
Sən gəlmə,
Yolları sürən gecədir.
Sən qaranlıqdan anlamazsan ki,
Sən saatın yorğunluğundan anlamazsan ki,
Sən torpağın xəstəliyindən nə anlarsan ki?!
Burada - Günəş ərəb qılıncıdır
Dəvə kinidir, can atmağa dəyməz!
Mən hər axşam səni xatırlayaram
Hər səhər unudaram bu gündəki işimdir...
Dün sahildə söylədi
bir ərəb kapitan mənə:
Enəməz iskələyə ömürlük,
Heç kapitan bu dünyada!
Sonra düşündüm;
İskələ kapitandan ötrü ola bilməz,
Gəmi yorğunları endirər yalnız
Və dənizdən qorxanlar sahili sevərlər!..

2.

Çağırmışdılar məni o gün.
Getdim. Bağırdı, Torpaqdan sordu -
Tumurcuqlarını üzümə çırpdı,
Güllərini yoldu.
Bağırdı min dəfə hər biri...
Söylədi biri:
Qanım qanından aldır bu yerlərdə,
Şeirinsə çaqqalları cənazən üstündə
rəqsə gətirən şöləndir - dedi o biri!
Söylədi bığlı kişi: Əsarətimdir sənin adın!
Qızıl gülü qırxa qaçlayan qılınc!
Məni çağıran gün qorxmuşdum...
Yalan deməsəm,
yuxularımdan da etiraf etmişdim onlara,
Sən hələydi bahardan danışırdın...
Bir dəfəsini unutmam
Getmişdin üz salasan,
yağışı tapşırasan günəşə!
Bəlkə yağış geri gəldi - deyə!
Tarla yenidən becərdi yenə!
Mən dünyanın
bütün pəncərələri dalısından
səni görürdüm!
Uzaqlaşarkən...
Mən sənin damarlarını görürdüm
ipək donunun altından
Qayıdıb əski yaralarımdan tələsdiklərini,
Görürdüm...
Bəli! Mən görürdüm!
Açınca pəncərəni
Bir tayı sağa döndü, biri sola,
Bağıranmadım,...
Çağıranmadım
Günəş ikiyə bölünürdü, görürdüm!
Bulut ikiyə bölünürdü, görürdüm!
Pəncərəni açınca mən
Sən ikiyə bölünürdün, görürdüm!
Heç bir yarı mənim deyildi -
Səni, günəşi, buludu, hətta... o quşu belə
İkiləmişdi pəncərə!
Məni çağıran gün
bazar öz işindəydi, eşitdim
Taxıllar sarı xəbərlər verib
min tümən alırdılar
Və hətta...
Sevişmək qərarına gəlmişdilər
çöhreyi bir otağın zehnində ikisi
Sən, mənsiz də
baharı düşünə bilirdin o günlər...
Açıq desəm - Qapı
geri gələ bilməmək üçündür
Və mənim üzümə çırpılan
Təbrizin qara qapısı var,
Baharın üzünə çırpılan bir fəsil!
Məni çağıran gün,
Rastladım payızdan qayıdan bir ağaca...
Məğrur budaqları var idi,
Sındıranda şaqqaşaq şaqqıldayırdı...
Sonralar xəbərim olmadı kölgəsindən
Nə bahar!
Nə yay!
Gövdəsini qurudan qarğaların həsrətində
Oturmadı hətta qar
Məgər pəncərəmizin xəbərindən savay!

3.

Gözlərin
Ah! Gözlərində qorunur
insanın talanmayan isməti
Baxışın barmaq basır -
Ayın aydınlığına
Günəşin suçsuzluğuna.
Sevincin qaçaqaç salır göylərə
Buludlar təsadüfən
toxunurlar bir-birlərinə
Yağış oxuyur
Çiçəklənir bir cüt sərçə boğazı...
Gözlərin adın qədər ulduzludur
Zöhrə!
Adınla yaşıddır bəlkə,
adın sürüsünü itirən,
bəlkə dinini bitirən çobana son ümiddir.
Adından bir tikə versənə mənə! -
Ucalaram ucqarlaradək
Yolun keçər yuxularımdan həm də
Ox çəksənə adını iki qaşının arasından
Ürəyim doludur
Ay kimi bu gecə...
Adına boşalmaq istəyirəm,
Dünyaya dolmaq...
Gözlərin...
Ah! Gözlərində qorunur
insanın talanmayan isməti...
Gözlərin adın qədər ulduzludur, Zöhrə!..