Müsahibimiz yazıçı-dramaturq, “Ulduz” jurnalının baş redaktoru Elçin Hüseynbəylinin həyat yoldaşı Dürdanə xanım Hüseynbəylidir.
Jurnalistika mətbəxindən uşaqlıqdan bəhrələnmişəm
Şəmkir şəhərində sayılıb- seçilən bir ailədə doğulmuşam. Ailədə beş bacı–qardaş olmuşuq. Hamımız ali təhsilli və sənət sahibiyik. Uşaq vaxtlarımda musiqiyə marağım olub, bir müddət məşğul olmuşam. Lakin orta məktəbdə oxuduğum vaxtlardan etibarən, məqalələr yazmağa, araşdırmalar etməyə böyük həvəsim var idi, elə bu həvəs sonrakı sənətimi seçməyimə ən böyük təkan oldu. Jurnalistika mətbəxindən lap kiçik yaşlarımdan bəhrələnmişəm. İlk vaxtlar məqalələrimi məktəbin divar qəzetində çıxartsaq da, sonralar “Ulduz” adlı rayon qəzetinə yollamağa başladım. Həmin dövrün özünün sənəti, ədəbiyyatı və özünəməxsus üslubu var idi. İstəyimin arxasınca getdim, universitetə daxil oldum, yüksək nəticələrlə universiteti bitirdim. Yenə də həyatım “Ulduz”a bağlıdır. (Elçin Hüseynbəylinin “Ulduz” jurnalının redaktorluğuna işarə edir...)
Anam Elçini məndən qabaq bəyənmişdi
İmtahan verməyə anamla birlikdə getmişdik. Mən artıq imtahanı verib dörd alıb çıxmışdım, anamla birlikdə universitetin həyətində idik. O vaxtlar şifahi imtahandan hər adama beş vermirdilər. Eşitdik ki, abituriyentlərdən kimsə içəridən beş alıb, çıxıb. Hər kəs barmağıyla ucaboylu bu oğlanı nişan verib, beş alan odur, deyə pıçıldaşırdı. Oğlanın da üzündə səmimi bir gülüş var idi. Anam mənə : “Dürdanə, bu oğlan görünüşcə rayon uşağına bənzəyir, amma gör necə zəhmətkeşdir. Halal olsun, əhsən!” –dedi. Sən demə bu zəhmətkeş, Elçin Hüseynbəyli imiş. İmtahan verdiyim gün anamın Elçin haqqında söylədiyi fikirlər, Elçinin evlilik təklifinə olan cavabıma böyük təsir etmişdi. Anam Elçini məndən qabaq bəyənmişdi. Məni inandırmaq olduqca çətindir, amma o bunu bacardı. Deyim ki, mənə görə qəhrəmanlıqlar edib, yox. Sadəcə gülürdü, nə vaxt baxırdım gülür (gülümsəyir). Mən onun düzgünlüyünə, dürüstlüyünə valeh olmuşam. Məni sevindirən ən böyük səbəb odur ki, zaman və mühit Elçini dəyişdirməyi bacarmadı. 18 yaşımda tanıdığım, hörmət etdiyim, xasiyyətinə bələd olduğum həmin adamdır.
Elçinlə qrup yoldaşı olmuşduq, indi həyat yoldaşıyıq
Elçin Cəbrayıl rayonunda doğulub boya-başa çatıb. Jurnalist olmaq onun da ən böyük arzusu imiş. Elə həmin arzuyla, tale bizi eyni universitetdə, eyni fakültədə görüşdürdü. Olduqca səmimi oğlan idi. Ondan insana müsbət fikir və emosiya gəlirdi. Mənə qarşı olan hisslərini sezsəm də, əvvəllər razılıq vermək fikrində olmamışam. Universitetdə Elçinlə bir qrupda oxumuşuq, indi həyat yoldaşıyıq. Tələbəlik illəri təlaşla axıb keçdi. Universitetdən sonra, Şəmkirə qayıtdım və işləməyə başladım. Həmin dövrdə Elçin də təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya getmişdi. Elçinlə yanaşı bütün universitet yoldaşlarımla əlaqəmizi itirməmişdik. Sanki onun mənə olan hisslərini unudub, həyatıma davam edirdim. Yenə adi iş günlərindən biri idi, otağımda oturub yazı-pozuyla məşğul olurdum. Qəfildən qapı döyüldü, həmin o ucaboylu, yaraşıqlı bir oğlan gülə-gülə içəri daxil olub : “Dürdanə xanım burdadır?” –deyə soruşdu. Sən demə, Elçin Moskvadan birbaşa Gəncəyə, ordan da Şəmkirə gəlib ki, evlilik təklifinə nə cavab verəcəyimi öyrənsin. Həmin gün Elçin otaqdan içəri daxil olanda özlüyümdə dərk etdim ki, artıq ona “yox” deməyəcəm. O bir anın içində qərarımı vermişdim. Ailə qurmaq qərarına gəldikdən sonra ailəmdə heç kim mənim fikrimə qarşı çıxmadi. Ata, anamın xeyir-duası məni daha da cəsarətləndirirdi. Onların mənə olan güvəni və etibarı gələcək həyatıma ruh qatdı. Adət-ənənələrimizə uyğun olaraq valideynlərimin də razılığını aldıq. Toyumuz üç gün davam etdi. Bir günü Şəmkirdə, iki günü Cəbrayılda. Beləcə əl-ələ verib ailə qurduq.
İllər su kimi axıb gedib
Ailə qurduğumuz gündən etibarən, demək olar ki, heç bir çətinliyimiz olmayıb. Toyumuzdan sonra Bakıya köçüb, orada məskunlaşdıq. Təbii ki, hər şeyi birdən-birə əldə etməmişik. Nə evimizin olmamağı, nə də maddi problemlərimiz gözümüzə çətinlik kimi görünüb. Biz ailə quranda düşmənlərin ayağı Cəbrayıla dəyməmişdi. Qaynatamı görməmişəm, hələ Elçin əsgərlikdə olduğu vaxt dünyasını dəyişib. Amma qaynanamgil Cəbrayılda yaşayırdı. Qarabağın işğalı ilə əlaqədar olaraq Elçinin anasıgilidə Cəbrayıldan çıxdı. Lakin Vətən dərdi anasının yaşamağına aman vermədi (fikrə dalır). Biz rastlaşdığımız çətinlikləri bərabərcə aşdıq. Çox vaxt mənə elə gəlir ki, gənc qız olaraq qalmışam, Elçin də cavan oğlandır. Sanıram ki, həyatda edəcəyimiz çox hərəkət, görəcəyimiz çox işlər qalıb. Zamanın sürətini hiss etmir, evliliyimizi dünən olubmuş kimi xatırlayıram. Bəzən güzgüyə baxanda gözlərimə inanmıram : “ Görəsən bu mənəm? ”–deyə özüm-özümə suallar verirəm. Qəflətən xatırlayıram ki, artıq yaşımızın erkən çağında deyilik. Uzun bir ömrü arxada qoymuşuq. Bərabər hər şey elə gözəl və asan olub ki, illər su kimi axıb. İki övladımız dünyaya gəlib, artıq onların toyunu görən, nəvə oynadan vaxtımızdı.
Yarımçıq qalan arzularım var
Özüm maksimalist adamam. Həyatda tək qayəm hərtərəfli olmaq iddiasıdır. Düşünmüşəm ki, anayamsa yüksək səviyyədə, jurnalistəmsə ən yaxşısı olmalıyam. Elə bu səbəb də mənə sənətimlə məşğul olmağa imkan verməyib. Sənətim və uşaqlarım arasında seçim etmək məqamında, ailəmi seçdim. Düşündüm ki, canlı insan mənə qəzetdən, kağızdan daha önəmlidir... Məncə övladlarıma kifayət qədər ana qayğısı göstərə bilmişəm. Leyla İstanbulda magistr kimi dərslərini davam etdirir, Orxan gələcəyin maliyyəçisidir. Hər ikisinin yazmaq istedadı var, ancaq Elçin istəmədi, dedi ki, evdə bir yazıçı olar...
Özümün yarımçıq, kölgədə qalan arzularım olsa da, bir qadın kimi keçirtdiyim həyatdan razıyam. Elçinin kitablarını ilk dəfə mən oxuyuram. Ona redaktorluq etmək yükünü də öz çiyinlərimə götürmüşəm. Elçin yazılarını çox rahat yazır. İşdə, yolda... Gecələr yuxusuz qaldığını, saatlarla yazı stolunun arxasında oturduğunu heç vaxt görməmişəm. Onun yazıçı kaprizi yoxdur. Özünə “Qaraçuxa “ ləqəbi götürüb. Bu bir mifoloji simvoldur. Qaraçuxa- bəxt mənasına gəlir. Və Elçin düşünür ki bu ləqəb ona uğur gətirir.
Həyatımın ən qəmli səhifəsi
Keçən il ömrümün ən qəmli səhifəsini yaşamışam. Həyatda ən çox sevdiyim insanlardan biri olan atamı itirdim. Atamla bağlı xatirələrim mənə çox əzizdir. Həyatda bəzi hadisələri yaşamağa ehtiyac yoxdur, elə şeylər var ki, onlar nəsildən-nəsilə, şüuraltı olaraq keçir, gələcək nəslinin həyatına təsir edir. Atamın taleyi mənim yaşamadığım hekayəmdir. Olduqca zəngin və hörmətli ailədə doğulub. Dünyaya gəlişi repressiya dövrünə təsadüf edib. Nənəm bir neçə dil bilən qadın, babam da olduqca ziyalı insan olub. Bu günə qədər ailəsi və uşaqları barədə yazdığı kitab-albom durur. Böyük bir ərazi babamın ixtiyarında imiş. Ziyalı və varlı olmaları onları repressiyanın qurbanına çevirib. Ananı körpə baladan,atanı yurdundan ayırıb güllələyiblər. Amansız insanlar atamı anasının qoynundan ayıranda, 6 aylıq südəmər uşaq imiş. Körpə uşaqlara on iki yaşlı böyük bibim baxırmış.
Atam çox savadlı və alicənab insan idi. Universitetə daxil olsa da, sonuncu kurslarda valideynlərinin kimliyini öyrənib, onu universitetdən xaric etmişdilər. Sovetin qorxusu canımıza elə çökmüşdü ki, bizim evdə azad fikir söyləmək qeyri- mümkün idi. Atamın ayaq barmağında dərin çapıq izi var idi. Uşaq vaxtı : “ ata ayağına nə olub? ” –deyə soruşmuşdum. O da belə demişdi:“ Körpə vaxtı o qədər ayaqyalın gəzmişəm ki, zədələnib. Yetimliyin kölgəsində qalmışdıq, anamız yox, atamız yox, özümüz də ki, xalq düşməninin uşaqları. Nə bir qohumumuzun, nə bir qonşumuzun bizə kömək etmək ixtiyarı yox idi. Saray qədər böyük evimiz, var-dövlətimiz var idi. Valideyinlərimizi güllələyəndən sonra, hər şey hökumətin ixtiyarına verildi, əmlak bölgüsü zamanı, mal-qaramızın tövləsini yaşamaq üçün bizə sığınacaq verdilər. O vaxtlar mən lap kiçik olmuşam, qızım. Uşaqlar körpə olanda elə yazıq, köməksiz olurlar ki, onların tək dayağı anaları olur. Ananı da övladından ayırırlar... Zorla körpə uşağını qoynundan aldıqdan sonra, güllələyiblər...”
Dərdlər mənə gendən keçib
Atamın ölümü məni çox sarsıtdı... Onun itkisi, ona görə qəlbimi bu qədər incidir ki, atam həyatda çox çətinliklər görmüş, çox acılar yaşamışdı (gözləri dolur)... Yetimlik onun gözlərində kədər, qüssə doğurmuşdu. Mən atamı yaman çox istəyirdim. Atam haqqında danışdıqlarımı yaşamamışam. O dərdlər mənə gendən keçib. Gözümdə canlanır, ömrümə iz salır. Bu mənim yaşamadığım həyat hekayəmdir. Atamın ölümü mənə yoxluğun nə demək olduğunu izah etdi. İtirməyin, ölümün mənasını göstərdi. Həmin vaxt mən də ağır stress keçirtim. Atamı itirəndə ən böyük dəstəkçim Elçin olub. Atam Elçini çox istəyirdi, ona öz oğlu kimi baxırdı...
Yaxın insanları itirmək çox ağrılıdır...
Məhəbbət HACIYEVA
Firəngiz AĞALAR
İdeya müəllifi Tofiq Abdin
çap et