Tıxaclarda itirilən zaman
Bakıda tıxac problemi neçə illərdir paytaxt əhlini narahat edən, lakin həllini tapmayan ən böyük müşküllərdəndir. 2024-cü ilin tələblərinə uyğun olaraq, şəhər planlaşdırılması Bakıdakı tıxacların artmasının səbəblərinə nəzər yetirdikdə, yalnız yeni nəqliyyat zolaqlarının yaradılması ilə problemin həll ediləcəyini düşünmək yanlışdır. Tıxacların yaranmasının köklü səbəbləri var ki, bunlar da şəhərin iqtisadi inkişafı, müasir yaşam tərzi və sosial infrastrukturla birbaşa bağlıdır.
Şəhərimizdə velosiped və avtobus zolaqlarının artırılması müsbət bir addım kimi görünə bilər. Ekoloji üstünlükləri nəzərə alaraq bu yanaşma alqışlansa da, bunun hazırda mövcud yol şəbəkəsinin daralmasına və avtomobil sürücüləri üçün əlavə problemlərin ortaya çıxmasına səbəb olduğu da danılmazdır. Nəticədə, sakinlərin fərdi avtomobillərə olan tələbi dəyişmədikcə, yollar daha çox yüklənir və bu, əks-təsir yaradır.
Nəqliyyat üzrə ekspert Rauf Ağamirzəyevin "525"ə açıqlamasında bildirdiyinə görə, bir şəhərin nəqliyyat infrastrukturu yalnız zolaqların sayına əsaslanmamalıdır: "Zolaqların funksional planlanması və məqsədəuyğun bölgüsü çox önəmlidir. Bakı kimi sıxlıq olan böyük şəhərlərdə sadəcə genişlənən zolaqlar yox, yeni konsepsiyalar da gündəmə gəlməlidir. Bu məqsədlə mikro-mobillik infrastrukturu (yəni velosiped, skuterlər üçün zolaqlar, eyni zamanda piyada yolları) genişləndirilərək sakinlərə daha çox seçim imkanı təqdim olunmalıdır".
Bakıdakı tıxacların səbəblərindən biri də şəhərin yol şəbəkəsinin və piyada zonalarının kifayət qədər inkişaf etməməsidir. Hazırda çoxlu sayda şəhər sakini qısa məsafələrdə belə avtomobillərdən istifadə etməyə məcbur qalır. Bu vəziyyət, xüsusilə şəhər mərkəzində sıxlığın daha da artmasına səbəb olur. Nəqliyyat üzrə aparılan təhlillər göstərir ki, piyada yollarının və ictimai nəqliyyatın inkişafı, həm əhalinin sağlamlığına, həm də ekologiyaya müsbət təsir göstərə bilər.
Ekspert R.Ağamirzəyevin də bildirdiyi kimi, tıxacların aradan qaldırılması üçün piyada infrastrukturu daha rahat və təhlükəsiz olmalı, insanların qısa məsafələrdə piyada hərəkəti üçün stimul yaradılmalıdır. Ancaq piyada yollarının olmaması sakinləri qısa məsafələri də avtomobil ilə keçməyə sövq edir ki, bu da nəticədə tıxacın daha da artmasına səbəb olur.
Şəhər daxilində bir neçə əsas nəqliyyat növünün sinxronizasiya edilməsi də tıxacın azaldılması üçün vacibdir. Misal üçün, Bakı metrosu şəhərin əsas daşıyıcı şəbəkəsi kimi fəaliyyət göstərsə də, metro ilə əlaqəli avtobus və mikromobil vasitələrinin yetərincə inteqrasiya olunmaması və düzgün yerləşdirilməməsi bu üstünlüyün tam şəkildə həyata keçirilməsinə mane olur. Həmçinin, metro stansiyalarının şəhərin hər bölgəsini əhatə etməməsi, insanların fərdi nəqliyyat vasitələrinə daha çox yönəlməsinə səbəb olur. Nəticədə, şəhər sakinləri üçün şəxsi avtomobildən istifadə daha sərfəli və əlverişli görünür. Bütün bu çətinlikləri aradan qaldırmaq üçün Bakı şəhərinin daxili və ətraf bölgələrində elektrik qatarı şəbəkələrinin genişləndirilməsi gündəmə gəlməlidir. R.Ağamirzəyevin fikrincə, şəhərimizdə nəqliyyatın daha sağlam bir sistemə çevrilməsi üçün bu sahələrdə ciddi investisiyaya və uzunmüddətli planlamaya ehtiyac var.
Bakı şəhərində ictimai nəqliyyat sisteminin inkişafı üçün şəhər idarəetmə strukturlarının zəruri addımlar atması lazımdır. Avtobus və digər ictimai nəqliyyat vasitələrinin sayının artırılması, onların müasir tələblərə uyğun yenilənməsi və daha dəqiq cədvəllərlə işləməsi vacibdir. Şəhər daxilində hərəkət edən avtobus və mikroavtobusların daha rahat və sərnişinlərə uyğun olması, fərdi nəqliyyat vasitələrindən istifadənin azalmasına kömək edə bilər. İctimai nəqliyyatın etibarlı və hərtərəfli bir şəbəkə kimi fəaliyyət göstərməsi üçün nəqliyyat qurumları tərəfindən daha yaxşı koordinasiya olunmalı və sərnişin axınının idarə edilməsi məqsədilə müəyyən yeniliklər tətbiq olunmalıdır.
Bakıdakı tıxacların həlli üçün şəhərin mövcud infrastrukturu yenilənməli və müasir tələblərə cavab verən bir sistemə çevrilməlidir. İctimai nəqliyyatın daha əlçatan olması fərdi nəqliyyatın yükünü azaltmaqla yanaşı, ekologiyanın qorunmasına da mühüm töhfə verə bilər. Şəhərin nəqliyyat planlamasında daha çevik və inteqrativ yanaşmaların tətbiqi ilə Bakı sakinləri üçün daha yaşıl, daha təhlükəsiz və daha rahat bir həyat təmin edilə bilər.
Atilla SÜLEYMANLI
