Azərbaycan Dövlət Milli Dram Teatrında “Şah və Şair” adlı yeni tamaşanın premyerası keçirilib. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sifarişi ilə hazırlanan tamaşa yazıçı Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma” əsərinin motivləri əsasında səhnələşdirilib. Janrı iki hissəli xəyali oyun kimi təyin olunmuş tamaşada rolları Əməkdar artistlər Vidadi Həsənov, Elşən Rüstəmov, Ayşad Məmmədov, aktyorlar Hikmət Rəhimov, İlahə Həsənova, Oktay Mehdiyev və Vüsal Mustafayev ifa ediblər. Tamaşanın quruluşçu rejissoru Mikayıl Mikayılov, quruluşçu rəssamı Mustafa Mustafayev, neon effektlər üzrə rəssam Fərid Ələkbərov, işıq üzrə rəssam isə Rəfael Həsənovdur. Kamal Abdullanın postmodern estetikayla qələmə aldığı “Yarımçıq əlyazma” romanı nəşr olunduğu vaxtdan bu yana istər Azərbaycanda, istərsə də xarici ölkələrin mətbuat səhifələrində geniş müzakirələrə və polemikalara yol açan əsər kimi yadda qalıb. Müxtəlif ədəbi müzakirələrə səbəb olan bu romanın motivləri əsasında səhnələşdirilən “Şah və Şair” tamaşasını da auditoriya böyük maraqla qarşılayıb.
Premyerada iştirak edən şair Ramiz Rövşənin fikrincə, tamaşa Milli Dram Teatrı üçün ənənəvi deyil: “Çox yaxşı tamaşadır. Həm texniki, həm yaradıcılıq baxımından yenidir. Məşhur romanın motivləri əsasında səhnələşdirilib. İntellektual əsərlərə bu gün çox ehtiyac var. Məncə, xüsusilə gənclərin belə tamaşalara baxması lazımdır”.
AMEA-nın Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru Teymur Kərimli tamaşanın quruluşunun orijinallığı ilə seçildiyini, aktyor oyununun yüksək səviyyədə olduğunu deyib: “Əslində tarixi mövzuda yazılan əsərlərdə hər şeyi gerçəkdə olduğu kimi, yəni tarix kitablarındakı faktlar kimi qəbul etmək olmaz. Müəllif baxışı var, onun hansı rakursdan baxması önəmlidir. Bəlkə də müəllifin gördüyü sirri tamaşaçı sezə bilmir. Əgər müəllif onu tamaşaçıya çatdıra bilirsə, deməli o, öz məqsədinə çatıb. Ümumiyyətlə Kamal Abdullanın əsərlərində bu xətt geniş yayılıb, müəllif bu tamaşa ilə öz sözünü deyə bilib”.
Bəstəkar Arif Məlikovun fikrincə, belə mürəkkəb tamaşa haqqında danışmaq üçün onu bir daha izləmək vacibdir: “Azərbaycan dramaturgiyasında Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Cavid kimi nəhənglər olub. Müasir dövrdə də Kamal Abdullanın belə ciddi sahədə işləməsi təqdirəlayiqdir. Mən müəllifi də, bütün teatr kollektivini də təbrik edirəm”.
Media mütəxəssisi Zeynal Məmmədli tamaşada dramaturqun təsir imkanlarını, onun paralel dünyalarla necə ustalıqla oynamasını, bu çətin dövrü hansı vasitələrlə açıqlamasını, bir sözlə, tamaşanın bədii gücünü aydın hiss etdiyini bildirib.
Ədəbiyyatşünas alim professor Məhərrəm Qasımlı tamaşada tarixə müasir yanaşma, postmodernist xüsusiyyətlər olduğunu söyləyib: “Bütün hallarda dramaturqun problemin həllini özünəməxsus tərzdə verdiyi görünür. Tamaşada əski dünya, mifoloji düşüncə və orta çağ düşüncəsinin müasir texnologi bilgilər səviyyəsində qovşağının şahidi olduq”.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru, Musiqili Komediya, Pantomim, Yuğ Teatrlarında rejissor və aktyor kimi çalışmış Mikayıl Mikayılov bildirib ki, bu, tarixi dram deyil: “Tamaşada baş verənlərə tarixi aspektdən yanaşmaq düzgün olmaz, bu, daha çox bədii təfəkkürün məhsuludur. Əsərdəki hadisələr həqiqətlə tarixin kəsişməsində baş verir. Bu tamaşa xəyali oyundur, burda yuxu estetikasından da istifadə olunub. Müasir dövrdə yeni teatr ədəbiyyatı formalaşır. Bu tipli əsərləri səhnələşdirərkən klassik dramaturgiyanın qanunlarını sındırmaq lazım gəlir. Xəyali əsərləri teatra gətirmək o qədər də asan deyil”.
Əsərdə iki zamanın –orta əsrlərin və müasir dövrü qarşılaşdırılması və bunun vizual olaraq səhnədən tamaşaçıya çatdırılması mürəkkəb texniki vasitələrin köməyi ilə mümkün olub. Tamaşa boyu dekorasiyalar, işıq effektlərinin dəyişməsi, musiqi və videoçarxlardan istifadə tamaşanı daha da baxımlı və maraqlı edib. Tamaşada həmçinin videoartdan da istifadə olunub.
GÜNEL
çap et