İnsanlar gah bu gah da digər səbəbdən elektron ya da ənənəvi kitablara üstünlük verirlər. Əslində isə, hər iki tərəfin bu mübarizədə haqlı olduğu yerlər var.
525.az sizə ənənəvi və elektron kitabın tarixçəsi ilə bağlı "Ənənəvi və elektron kitabın mübarizəsi" adlı araşdırma yazısını təqdim edir.
Kitablar, əsrlər boyu insan mədəniyyətinin və biliklərinin ən güclü daşıyıcısı olmuşdur. Hər bir kitab, insan düşüncəsinin, təxəyyülünün və yaradıcılığının məhsulu olaraq, nəsildən-nəslə ötürülmüş və bəşəriyyətin mədəni irsini qoruyub saxlamışdır. Lakin 21-ci əsrin başlanğıcı ilə texnologiyanın sürətli inkişafı, bu qədim mediyanın yeni və dinamik bir rəqiblə üzləşməsinə səbəb oldu: elektron kitablar. Ənənəvi kitab və elektron kitab arasındakı mübarizə isə təkcə texnoloji yeniliklərdən ibarət deyil, həm də mədəniyyət, dəyərlər və insan təcrübəsi üzərində gedən bir döyüş kimi qiymətləndirilə bilər.
Ənənəvi kitablar minilliklər boyu biliklərin, hekayələrin və təcrübələrin toplanması və paylaşılması üçün vasitə olub. Onların fiziki varlığı, toxunma, hiss etmə və görmə duyğularına birbaşa təsir göstərir. Kitabın ətri, kağızın toxuması, səhifələrin çevrilməsi—bütün bu elementlər oxuma təcrübəsinin ayrılmaz hissəsidir və bu, kitabın maddi mədəniyyətin bir parçası kimi dəyərini artırır. Kitabxanalar isə sadəcə kitabların yığışdığı yer deyil, həm də mədəniyyətin və biliklərin qorunduğu müqəddəs məkanlar kimi qəbul edilir.
Ənənəvi kitabların əsas üstünlüklərindən biri onların daimi və asan əldə oluna bilən olmasıdır. Elektrikə, internetə və ya texnoloji biliklərə ehtiyac olmadan, kitablar hər kəs üçün əlçatan olmuşdur. Onlar insanlara şəxsi məkan və vaxt yaratmağa imkan verir, sanki keçmişin səsini dinləyir və gələcəyi anlayırlar.
21-ci əsrin əvvəlində, texnologiyanın sürətli inkişafı ilə elektron kitablar həyatımıza daxil oldu. Amazon-un 2007-ci ildə təqdim etdiyi Kindle, bu sahədə əhəmiyyətli bir dönüş nöqtəsi oldu. Elektron kitablar, geniş kitabxanaları bir cihazda saxlamaq imkanı yaradaraq, kitab oxumaq təcrübəsini tamamilə dəyişdirdi. Onlar portativ, çevik və ətraf mühit üçün daha az zərərli alternativ kimi təbliğ edilirdi.
Elektron kitabların əsas üstünlüyü onların rahatlığı və çox az yer tutması idi. İnsanlar minlərlə kitabı yalnız bir cihazda saxlaya bilər, istənilən vaxt və yerdə oxumağa davam edə bilərlər. İnternetin mövcud olduğu hər yerdə, oxucular bir kliklə yeni kitabları yükləyə bilir və ya mövcud olanları yeniləyə bilirlər. Elektron kitablar həm də müstəqil yazıçılar üçün yeni bir imkan pəncərəsi açmışdı. Artıq öz kitablarını çap etdirmədən, birbaşa oxuculara çatdırmaqları mümkün idi.
Ənənəvi kitablar və elektron kitablar arasındakı mübarizə təkcə fiziki və rəqəmsal formatların qarşıdurması deyil, həm də mədəniyyət və oxuma təcrübəsinin necə dəyərləndirilməsi ilə bağlıdır. Bir tərəfdən, ənənəvi kitabın toxunulmazlığı, onun mədəni və tarixi dəyəri, oxucuların bu formatdan imtina etməsinə mane olur. Digər tərəfdən, elektron kitabların verdiyi rahatlıq və çeviklik, müasir dövrün tələblərinə daha uyğun gəlir.
Bu mübarizədə, yaş və mədəniyyət də mühüm rol oynayır. Yaşlı nəsillər, ənənəvi kitabların dəyərini və onlarla bağlı duyğusal bağlılıqları yüksək qiymətləndirir. Gənc nəsillər isə, texnologiya ilə böyüdükləri üçün elektron kitabların verdiyi rahatlıqlardan məmnunluq duyurlar.
Ənənəvi kitabların və elektron kitabların gələcəyi, böyük ehtimalla, birgə mövcudluqla bağlı olacaq. Hər iki formatın özünəməxsus üstünlükləri və oxucu kütlələri var və olacaq hər zaman. Elektron kitablar daha sürətli yayılmağa və yeni oxucular qazanmağa davam edəcək, lakin ənənəvi kitablar da öz yerini qoruyub saxlayacaq. Ənənəvi kitabların özəlliklə incəsənət, nadir nəşrlər və xüsusi kolleksiyalar üçün dəyəri heç vaxt azalmayacaq.
Mübarizə davam etsə də, bu, oxucular üçün daha çox seçimin və daha zəngin oxuma təcrübəsinin təmin olunması deməkdir. Hər iki formatın paralel inkişafı, həm oxuma mədəniyyətinin, həm də biliklərin yayılmasının yeni yollarını açacaq. Son nəticədə, bu mübarizə nə qalib, nə də məğlub tələb edir; əksinə, hər iki tərəfin birgə inkişafı oxuma təcrübəsini zənginləşdirir və yeni nəsillər üçün daha geniş bir dünyaya qapı açır.
Malik Atilay
çap et