Dünən Azərbaycan Dillər Universitetinin (ADU) İsrail və Yaxın Şərq Araşdırmalar Mərkəzində "İsraildə multikulturalizm modeli və dünya yəhudilərinə qarşı tolerant münasibət" mövzusunda seminar keçirilib.
Seminarda Regionşünaslıq kafedrasının baş müəllimi Bəyim Abdulla "İsraildə multikulturalizm modeli" mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. O, bildirib ki, İsraildə yaşayan əhalinin 75.4 faizi yəhudi, 16.9 faizi müsəlman, 2 faizi xristian, 1.7 faizi druz və az bir qismi Bahai icmasına məxsusdur. B.Abdulla İsraildə İslam dininin müsəvi dinindən sonra ikinci böyük din olduğunu qeyd edib. B.Abdulla vurğulayıb ki, 1988-ci ilə qədər İsraildə 80 məscid var idisə, indi 73-ü Qüdsdə olmaqla, 400-ə yaxın məscid inşa olunub. Təqribən 300 imam və müəzzinin dövlətdən maaş aldığını söyləyən B.Abdulla ölkədə mövcud olan əksər ərəb məktəb və kolleclərinin dövlət tərəfindən maliyyələşdirildiyini deyib. B.Abdulla əlavə edib ki, İsraildə yaşayan yəhudi, xristian və druzlar kimi müsəlmanların da dini məhkəmələri fəaliyyət göstərir. Müsəlmanlar, həmçinin, ölkənin təhsil həyatında da fəal iştirak edir və təhsil almaq hüququndan yararlanırlar. Yəhudilərdən fərqli olaraq, ərəblər üçün hərbi xidmətin məcburi olmadığını deyən B.Abdulla multikultural dəyərlərin kəsişdiyi Qüds şəhərinin önəmindən danışıb. O bildirib ki, üç böyük din nümayəndələrinin - müsəlmanlar, xristianlar və yəhudilərin müqəddəs hesab etdikləri, dünyanın yeganə dini paytaxtı olan Qüds şəhərində bələdiyyə hər il Ramazan bayramı münasibəti ilə şəhəri bəzəyir və ictimai yerlərdə bayram şənlikləri təşkil edir, hər gün, iftar və imsak vaxtları şəhərin şərq hissəsində tarixi topdan atəş açılır. B.Abdulla İsraildə yerləşən 200-ə qədər muzeyin burada yaşayan etnik qrupların mədəniyyəti, qorunması və gələcək nəsillərə göstərilməsində önəmli yer tutduğunu qeyd edib. İsraildə yaşayan xristianların əksəriyyətinin etnik ərəblər olduğunu deyən B.Abdulla buradakı 10 xristian icmasının fəaliyyətindən danışıb.
Regionşünaslıq kafedrasının baş müəllimi Nigar Əsgərova öz məruzəsində "Argentina yəhudilərinə qarşı tolerant münasibət" haqqında məlumat verib. O, 1860-cı illərdən başlayaraq, Argentina hökuməti tərəfindən yəhudi miqrasiyası fikrinin ortaya çıxması və 1904-cü ildə IV Sionist Konqresində Argentinada Yəhudi evinin qurulması ideyasının yaranmasından danışıb.
Regionşünaslıq kafedrasının müəllimi Mehparə Tajdehibonab Şərqi Avropada, xüsusilə Macarıstanda məskunlaşan yəhudilərə qarşı tolerant münasibətdən bəhs edib. Yəhudilərin min ildən artıq dövrdə Macarıstanda yaşaması bu dövr ərzində məskunlaşma prosesində üzləşdikləri çətinliklərdən söz açan M.Tajdehibonab I və II Dünya müharibələrinin yəhudilərin yaşam tərzlərinə göstərdiyi təsirlərdən danışıb. O qeyd edib ki, Macarıstanda II Dünya müharibəsindən əvvəl yəhudilərə yönəlik qanunlar 1938-ci ildə qəbul edildi və 1939-cu ildə yəhudilərin orduda xidmət göstərməsi qadağan edildi. M.Tajdehibonab 1941-ci ildə yəhudilərə "Davud ulduzu" simvolu taxmağa məcbur edən qanun, yəhudilərin Polşadakı ölüm düşərgələrinə qatarlarla göndərilməsi, II Dünya müharibəsi dövründə yaşanan hadisələrdən danışıb. Müasir dövrdə yəhudilərin yaşayışındakı inanılmaz dəyişikliklərdən danışan M.Tajdehibonab yəhudi mədəniyyətinin ən vacib simvol tikililərindən biri olan məbədin 1991-ci ildə fəaliyyətə başlaması, yəhudilər tərəfindən tarixi abidələrin inşa edilməsi, Budapeştdə əsas sinaqoqla yanaşı, şəhərin müxtəlif rayonlarında 30-a yaxın sinaqoqun fəaliyyət göstərməsi, yəhudi dini icmasının təxminən 100 min nəfər təşkil etməsini vurğulayıb. O qeyd edib ki, müasir dövrdə Budapeştin yəhudi gəncləri öz yəhudi köklərinə yenidən bağlanaraq qədim adətlərinə qayıdır.
S.QARAYEVA
çap et