Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin dəvəti ilə Kiyevə səfər etməsi başa çatmaqda olan həftənin önəmli siyasi hadisələrindən biridir. Türkiyə prezidenti Ukraynaya ikitərəfli məsləhət orqanı olan Ali Strateji Şuranın onuncu iclasında iştirak etmək üçün gəlsə də, bu səfərin fərqli mahiyyət daşıdığı da məlumdur. Qeyd edək ki, iki ölkə arasında münasibətləri tənzimləyən Ali Strateji Şura 2011-ci ildə yaradılıb.

Türkiyə prezidentinin Ukraynaya səfəri ən yüksək səviyyədə baş tutub. Qeyd edək ki, fevralın 3-də Kiyevdə Türkiyə və Ukrayna prezidentləri arasında keçirilən görüş Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Volodimir Zelenski ilə üçüncü görüşüdür. Sayca üçüncü görüş nəzərdə tutulandan artıq davam edib və 4 saat çəkib. Bu isə müzakirəyə çıxarılan məsələlərin çoxluğu və əhəmiyyəti ilə izah olunur. Prezidentlərin görüşü ilə bağlı mətbuata sızan məlumata görə, Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Volodimir Zelenski iki ölkə arasında azad ticarət zonası və hərbi-texniki sahədə əməkdaşlıqla bağlı müzakirə aparıblar. Görüşdən sonra keçirilən mətbuat konfransında məlum olub ki, tərəflər ticarət həcmini 10 milyard dollara çatdırmaq niyyətindədirlər və bunun üçün atılacaq addımları dəyərləndiriblər.

Prezident Volodimir Zelenski bəyan edib ki, türk həmkarı ilə Bayraktar pilotsuz uçan aparatlarının Ukraynada istehsalını əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirəcək müqavilə imzalanıb: "Bunlar yeni texnologiyalardır, yeni iş yerləridir, Ukraynanın müdafiə qabiliyyətinin artırılmasıdır". Qeyd edək ki, Türkiyənin Ukraynaya Bayraktar pilotsuz uçan aparatlarını satması, ardınca da birgə istehsal etməsi Moskvada ciddi narazılıq yaradır. Lakin buna baxmayaraq, Türkiyə Ukrayna ilə əməkdaşlığı genişləndirməkdə qətiyyətli görünür ki, bu da Ankaranın milli maraqlarını təmin etmək cəhdindən irəli gəlir.

Türkiyə prezidenti Ukraynanın ərazi bütövlüyünü bir daha müdafiə edib. Ankara Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqını tanımır və birmənalı şəkildə Ukraynanın ərazi bütövlüyünə dəstək verir. Buna görə də Ankara ilə Kiyev arasında münasibətlər yüksələn xətlə inkişaf edir. Təsadüfi deyil ki, prezident Volodimir Zelenski mətbuat konfransındakı çıxışına Ukrayna-Türkiyə münasibətlərini "qardaşlıq münasibətləri" kimi xarakterizə etməklə başlayıb. Dörd saat çəkən danışıqlara toxunan prezident Zelenski etiraf edib ki, Türkiyə lideri ilə danışıqların əsas mövzusu təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı olub.

Prezident Zelenski türk həmkarının sülhməramlı təşəbbüsünü yüksək qiymətləndirib və müharibənin qarşısını almaq üçün Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlarda vasitəçilik təklifinə görə təşəkkür edib. Daha sonra Ukrayna prezidenti Türkiyənin Xarkov və Lvovda konsulluqlar aça biləcəyini bildirib.

Prezident Ərdoğan da öz növbəsində qonaqpərvər qəbula görə ukraynalı həmkarına təşəkkür edib və ölkələr arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30-cu ildönümü münasibətilə Volodimir Zelenskini təbrik edib. Ukraynanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə dəstəyini bir daha ifadə edən Rəcəb Tayyib Ərdoğan Rusiya və Ukrayna prezidentləri arasında görüş keçirilməsi təklifi ilə yenidən çıxış edib: "Bir daha demək istəyirəm ki, biz Ukraynanın, o cümlədən, Krımın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəkləməyə davam edirik".

Rusiya mətbuatı Türkiyə prezidentinin Kiyevdə ən yüksək səviyyədə qarşılandığına və fəxri qarovulu ukraynca salamlamasına diqqət çəkib. Rusiya mətbuatının iddiasına görə, getdiyi bütün ölkələrdə fəxri qarovulu türkcə, "Mərhaba əsgər" ifadəsi ilə salamlayan Türkiyə prezidenti Ukraynada bu ənənəsini pozub və "Slava Ukraini" ifadəsini işlədib. Rusiyada bu ifadəni Ukrayna millətçilərinin şüarı hesab edirlər. Rusiyalı təhlilçilər Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğandan öncə Ukraynaya Azərbayanın dövlət başçısı İlham Əliyevin səfər etdiyini qeyd edir və bu səfərlərin bir-birini tamamladığını qabardırlar.

London Universitetinin elmi əməkdaşı Vladimir Postuxov hesab edir ki, Krımın ilhaqından sonra Kiyevin xarici siyasət priroteti arasında Rusiyanın yerini Türkiyə tutmağa başlayıb. Təhlilçilər hesab edirlər ki, Azərbaycanla birlikdə hərəkət edən Türkiyə Ukraynanın əsas tərəfdaşına çevrilir.

Rəcəb Tayyib Ərdoğan kimi təcrübəli siyasətçinin fəxri qarovulu salamlama ənənəsini təsadüfən dəyişdiyini düşünmək yanlış olar. Türkiyə prezidenti Ukraynanın siyasi səhnəsindən Rusiya faktorunun çıxdığını, Kiyevin qonşularının heç birinin bu boşluğu doldura bilmədiyini aydın görür. Buna görə də Ukrayna ilə münasibətləri Zelenskinin ifadə etdiyi kimi "qardaşlıq" səviyyəsinə çatdırır.

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Kiyevə səfəri ərəfəsində ABŞ prezidentinin milli təhlükəsizlik məsələləri üzrə müşaviri Ceyk Sallivan Türkiyə prezidentinin baş müşaviri İbrahim Kalın ilə danışıqlar aparıb. Bu danışıqlarda iki dövlətin Ukraynaya siyasətinin koordinasiya edilməsi və Rusiya təcavüzünün cilovlanmasını müzakirə olunub. Təhlilçilər Vaşinqtonla Ankaranın Ukrayna siyasətinin üst-üstə düşdüyünü qeyd edir və ABŞ-ın Türkiyə ilə birlikdə hərəkət etmək istəyinə diqqət çəkirlər.

Rusiyanın Ukrayna istiqmətində və Qara dənizdə təcavüzkar siyasət aparmaq cəhdi Türkiyənin bölgədəki rolunu önə çıxarıb. Avropanın Rusiyadan gələ biləcək hərbi təhlükə ilə bağlılığını da nəzərə alanda dünyanın aparacı paytaxtlarının Türkiyəyə marağının və diqqətinin artmasını anlamaq olar. Böyük Britaniyanın Avropa Birliyindən çıxması, Fransa və Almaniyanın Rusiya qarşısında qətiyyətsiz mövqeyi Türkiyənin önəmini daha artır. Bütün bunlar isə, heç şübhəsiz, Azərbaycanın milli maraqlarına cavab verir. Buna görə də müşahidəçilər Azərbaycanın bundan sonra da Türkiyə ilə birlikdə hərəkət edəcəyini bildirirlər.

Müəllifin digər yazıları