|
|
|
|
"Yalnızlığımın ötəsində bir yalnızlıq var", deyib Xəlil Cibran. "Dəli", "Ərmiş" və "İnsanoğlu" kimi kitabların müəllifi Cibran sevgini yalqızlıq hüznünə dərman olaraq təklif edirdi: "Sevgi həm tac olur başa, həm də sizi çarmıxa çəkər", deyə buyururdu.
Koronalı günlər başlar-başlamaz yalqızlığımı yüklənib yollara vururam özümü. İstiqamət həmişə eynidir - Reyn çayı. Bu çay mənim dənizim kimidir eynilə. Amma soyuq və kirli axır. Neçə ildir ki, nə o mənə alışır, nə də mən ona. Bütün ili bu yollarda keçirdim. Baharmı keçdi, yaymı keçdi, biləmmədim heç... Budaqlarından qopan sarı yarpaqlar mənimlə birlikdə sürüklənirdi. Qışa az qaldı. Son köçəri quşlar da uçub getdi. Artıq tək-tük quş civiltisi eşidilir. Mən də əslində, bir köçəri quş kimiyəm. Hər baharda ümidlərim artardı. Yay gəldiyi kimi uçub gedərdim buralardan. İstanbulun, Bakının, İğdırın tanış və isti küçələri məni gözləyərdi. Oralarda gülümsəyən çöhrələr görər, əllərimi isidən əlləri tutardım, içimi isidən gözlərə baxardım. Tam bir ildir nə əllərim isindi, nə də könlüm...
Yolda gedərkən hey kölgəli səkiləri seçirəm. Günəşin işığı da mənə Türkiyəni xatırladaraq hüzn verir. Sağımdan-solumdan keçib gedən insanlar gülümsəməyi belə unutmuşlar. Bəlkə gülürlər, mən görmürəm. Çünki maskaların arxasında bütün gülüşlər, hirslər, hər insana görə dəyişən insani ifadələr itib gedib. Bəlkə də, insanlıq utancından bir müddət üzünü örtməli, kimsəyə göstərməməliydi. Utanc maskayla geri döndü. Həm utanc, həm qorxu... Mavi, yaşıl, ala, qara gözlərdə qorxunun və bezikmişliyin izlərini açıq-aydın görə bilirəm. Hətta ürkəkliyini də... Mən də doğrusu, bir az hürkürdüm. Yad küçələrdən, yad insanlardan və qürbətin üzərimə yüklədiyi həsrətdən qorxurdum. Adam hürkdüyü, qorxduğu an ya keçmişə sığınar, ya da ən yaxınına. O anda isti bir əl, isti bir baxış, isti bir gülüş axtarar. Amma mən hər baxdığım yerdə soyuqluq və hürkəklikdən başqa bir şey görəmmirəm. Tələsik yeriyən qadınlar, kişilər, divarlarda küçə rəssamlarının çəkdiyi qorxunc rəsmlər, aradabir yollardan sirena səsiylə keçən təcili yardım maşınları məni daha çox qorxutmağa başlayır. Addımlarımı daha sərt atmağa başlayıram və nə qədər sürətli olsam, o qədər qorxum azalır. Gedirəm, amma hara getdiyimi, kimləri görəcəyimi və kimlərlə danışacağımı da bilmirəm. Külək, küçə, insanlar yanımdan keçirlər. Qonşu küçədən bir it səsi eşidirəm və baxıram. Yazıq balaca it balkondan səmaya baxaraq davamlı hürür. Bəlkə də, mənim kimi azad olmaq istəyir. Başımı yelləyirəm və yoluma davam edirəm. Əfsanələr və məkrli nəzəriyyələrlə başlayan korona pandemiyası hər kəsə addım-addım yaxınlaşdı. Küçədə gördüyüm hər maskalı insanın sanki tacının başında koronanın nəfəsi var.
Kənddə, səksən yaşlarında olan Əbülfəz əmi xəstəliyə tutuldu. Çox qorxduq. Amma yaxşı oldu. Sonra dayım Kənan, xanımı, oğlu... Daha sonra da dostlarım... Hər gün ürək döyüntüsü ilə onları axtardım. Ancaq onlar da Əbülfəz əmi kimi koronaya müqavimət göstərdilər və yaxşılaşdılar.
Amma sağalmayan bir şey var... Həsrət! Vətən həsrəti, ocaq və tanışlara olan həsrət keçmək bilmir. Ürəyimdə xəfif bir ağrı... Bəzən bir sevgi kimi görünür. Bəzən qaytarıla bilməyəcək bir ayrılıq... O ağrıya dalıram. Səyahətlərimin xəyalı...
Bir il əvvəl vətənimə, ürəyimin şəhəri İstanbula getdim. Tarixi küçələrdə gəzdim, Bosfora heyran oldum, küçə satıcılarının səsləri arasında dəmlədiyim çaydan içdim. Sonra doğulduğum yerlərə getdim.
Axşam idi. Elektrik kəsilmişdi. Küçələr və binalar yavaş-yavaş qaranlığa qərq olurdu. Sahibləri mağazalarının qarşısında dayanıb bir-biri ilə söhbət edirdilər. Hər şey mənim üçün nədənsə soyuq və uzaq idi.
Taksi ilə kəndə getdim. Mələkli kəndindən olan taksi sürücüsü çoxdanışan bir adam idi. O, danışarkən mən keçdiyimiz kəndlərə baxırdım və keçən ildən bəri nəyin dəyişib-dəyişmədiyini müşahidə etməyə çalışırdım. Əslində, heç bir şey dəyişməmişdi. Bəlkə də, dəyişdirmək lazım deyildi. Ancaq nədənsə biz çöldə yaşayan iğdırlılar hər getdiyimizdə möcüzə kimi bir dəyişiklik gözləyirdik.
Yolumuzun üstündəki Alkamer kəndi kənddən şəhərə çevrilmə xaosunda idi. Oba həmişəki kimi idi. Kəndin ortasındakı erməni vəhşiliyini unutdurmayan Abidə keçmişin ağrısını gələn və gedən hər kəsə yenidən xatırladırdı. Kasımcan kəndi daha yaşıl və canlı görünürdü. Sonra uca qovaq ağacları, qıvrılıb ağacların arasından axan Kasımcan çayı və ilk göz ağrım - məktəbim! Görəsən, bu çayda neçə dəfə çimdik? O vaxt mənə dəniz kimi böyük və dərin görünürdü. Orada çiməndə boğulacağımızdan qorxurduq. Bəs indi? İndi kiçik bir çirkli çaydır. Məktəb sakit idi, amma qulaqlarımda cingiltili səslər varıydı. Bu səslər - illər əvvəl bu məktəbdə oxuyan və mənimlə bu bağda dolaşan dostlarımın uşaq səsləri idi. İndi həyatın onları hara atdığını kim bilir?
Boğazımda düyün, gözlərimdə nəm körpüdən keçib evin qabağına çatdıq. Bilirdim, artıq nə anam, nə də atam çıxacaqdı qarşıma. Qardaşlarım məni salamladılar. Hər birində fərqli bir həyəcan və sevinc vardı. Hər küncdə gözlərim atamı, anamı axtarırdı. Hər gələndə qabaqda durduqları qarağac buradadır, eyvan buradadır, bağ divarı buradadır, qardaşlarım buradadır, amma valideynlərim yox idi! İndi onları bu bağda, bu ağacın qarşısında, bu evdə heç vaxt görməyəcəyəm. Həyatla bərabər ayrılıqlar, həsrətlər və göz yaşları da davam edir.
Gecə yatmaq mümkün deyil! İlk gecələr həmişə belə deyildimi? Baxışlar, qısa gülüşlər və yorğun gözlər! İyul istisi sümüklərimizi qaynadır. Əsnəyərək yataqlarımıza giririk. Yollar hələ də yorğun gözlərimdədir. O yollarda qohum və dost izləri var. Səhər qulaqlarımı oxşayan tanış səslər eşidəndə yollar barədə düşünməyə ara verirəm. Yurdumdayam. Bu hava, bu səs, bu qoxu - şükür, çox şükür. Kənd mənə nə qədər real görünsə də, gözümdə həmişə bir nağıl dünyası kimi qalıb. Hər yazımda, danışığımda o dünyanın sirrindən, sehrdən işarələr və rənglər var.
Hər dəfə kəndə gedəndə bir neçə yer məni özünə cəlb edir. Biri qəbiristanlıq, digəri atamın ağac əkdiyi tarlalarımızdır. Qəbiristanlıqda, kənddə olanda tanıdığım insanların xəyallarını görmürmüş kimi oluram. Qəbir daşlarına baxıram və tanış üzlər gəlir gözlərimin qabağına. Həmişə atamın izlərini tarlalarda axtarıram. Əminəm ki, hər küncdə, hər ağacda onun əllərinin izləri var, sanki məni görür və "Xoş gəldin" deyir, təsəlli verir.
Sonra kənddəki kafelər... Hər birində bir az oturmaq, tanışlarla kiçik məsələlər ətrafında söhbətləşmək, "Allah rəhmət eləsin" deyərək keçmişi zaman-zaman xatırlamaq, həyatdan köçmüş ağsaqqallarımızın adlarını anmaq insana o torpaqdan olmağın, o torpağa qayıtmağın və o torpaqla qucaqlaşmağın hərarətini və sevincini bəxş edir. Hara gedirəmsə, yönüm həmişə bu tozlu, çirkli yollara tərəf yönəlir. Həmişə həqiqəti, xəyal, ümid və göz yaşlarını burada axtarmışam. Dünyaya gözlərimi açdığım yer buradır. Bəlkə də, gözlərimi yumduğum yer də elə buralar olacaq. Nə olur-olsun, bu zərif və əzəmətli Ağrı dağının kölgəsində olmaq mənə rahatlıq verir. Ancaq indi hər şey xəyal kimidir. Hələ də bu qəribə küçələrdə o xəyallarla gəzirəm. Başımdakı sabit fikirlər, ürəyimdəki həsrət ...
Gözlərim xəbər saytlarında, manşetlərdə... Tezliklə peyvənd olacaq. İnsanlar köhnə günlərinə qayıdacaq, qucaqlaşa biləcəklər... Nə gözəl! Evə ümidlə girirəm. Bir televiziya müxbiri, cəsur CNN jurnalisti Fülya Öztürk Füzulidə bir əsgərlə söhbət edir:
- Hara gedirsən?
- Şuşaya çörək aparıram!
Gülümsəyirəm. Şuşa... Çörək... Anam... Yurdumuzun qoxusu... Bir anın içində koronanın qorxusu və həsrət unudulur...
Şuşaya gedən çörəklə hər şey gözəlləşir. Bilirəm ki, çörək ora gedəndə həsrət bitəcək və sülh gələcək.