İncəsənət insanların öz duyğularını ifadə edə biləcəyi yaradıcı fəaliyyət sahəsidir. Art-terapiya isə incəsənətin gücünə əsaslanan, fərdin özünü rahat və azad şəkildə ifadə etməsinə imkan verən psixoterapiyadır. Art-terapiyanın əsas məqsədi insanın içində həbs olunmuş duyğularını üzə çıxarmasını təmin etməkdir. Art-terapiya sözün bitdiyi, yetərsiz qaldığı yerdə başlayır, insanları fərqli yöndən dəyişdirir, öz imkanlarının fərqinə vardırıb, sağaldır. Sözlə ünsiyyət qura bilməyən insanlar üçün bu üsul xüsusilə yararlıdır. Müsahibimiz - art-terapiya üzrə ixtisaslaşmış terapevt, rəssam, Psixiki Sağlamlıq Mərkəzinin art-terapevti Mehriban Şəmşədinskaya ilə söhbətimiz də elə bu mövzudadır.
- Mehriban xanım, rəsmləriniz hisslər və əhval-ruhiyyə baxımından nələri əks etdirir?
- Rəsmlərim emosiyalarımı və əhvalımı ifadə etmək üsulumdur. Hər bir əsərdə yaradıcılıq anında hiss etdiklərimi çatdırmağa çalışıram. Onlar sevinci, kədəri, ilhamı və ya sözlə ifadəsi çətin olan daxili rahatlığı əks etdirə bilərlər. Mənim üçün sənət hisslərim və təcrübələrim haqqında danışa biləcəyim dildir.
Mənim əsərlərimin əksəriyyəti mücərrəddir, çünki bu üslub mənə öz hisslərimi və fikirlərimi məhdudiyyətsiz sərbəst ifadə etməyə imkan verir. Abstraksiya tamaşaçıya şərh azadlığı verir və hər kəs mənim əsərimdə öz mənasını tapa bilər. Bu, çox vaxt əsərlə tamaşaçı arasında daha dərin və universal qarşılıqlı əlaqə yaradır.
- Siz həm də art-terapiya sahəsində fəaliyyət göstərirsiniz. Art-terapiya və onun əsas prinsiplərini necə ifadə edərdiniz?
- Art-terapiya bədii üsullardan bəhrələnməklə müştərilərə emosiyalarının emalına, hisslərinin ifadəsinə, şəxsi problemlərinin həllinə yardımçı olan psixoterapiya formasıdır. Art-terapiyanın müştərilər üçün bir çox praktik faydaları ola bilər. Bu, zehni rifahı yaxşılaşdırmağa, stressi azaltmağa, ünsiyyətə və özünüdərkə kömək edir. Bundan əlavə, art-terapiyanın narahatlıq, depressiya və travma kimi problemlərin aradan qaldırılmasına da təsirli ola bilər.
- Art-terapiya uşaqlara və yeniyetmələrə necə kömək edə bilər?
- Art-terapiya xüsusilə uşaqlar və yeniyetmələr üçün faydalıdır, çünki onlar öz hisslərini sözlə ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Bədii üsullar onlara öz emosiyalarını ifadə etməyə və onları daha yaxından tanımağa imkan verir, psixoloji və emosional inkişafı yaxşılaşdırmağa yardımçı olur. Ümumiyyyətlə, mən inanıram ki, art-terapiyanın inkişafı prosesi davam edəcək. İncəsənət və art-terapiya hər bir insanın yaradıcılıqdan həzz alması, daxili rahatlıq tapması, potensialını üzə çıxarması, özünü ifadə etməsi üçün çox faydalıdır.
- Başqa ölkələrlə müqayisədə art-terapiyanın bizim ölkəmizdəki inkişaf səviyyəsini qənaətbaəxş saymaq olarmı?
- Art-terapiyanın inkişaf səviyyəsi ölkədən-ölkəyə dəyişə bilər və bir çox amillərdən, o cümlədən, ictimai maraqdan, təhsilə çıxış imkanından və dövlət dəstəyindən asılıdır. Digər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da art-terapiya bir sıra istiqamətlərdə inkişaf edə bilər: Təhsil və təlim. Art-terapiyanın inkişafı gələcək art-terapistlər üçün xüsusi təhsil proqramlarının və kursların tətbiqi səviyyəsindən asılıdır. Universitetlər və təhsil müəssisələri art-terapiyanın nəzəriyyəsi və təcrübəsini əhatə edən proqramlar təklif etməyə başlaya bilər. Art-terapiyaya ilə bağlı peşəkar assosiasiya və təşkilatların yaradılması bu sahənin mütəxəssisləri arasında təcrübə və bilik mübadiləsinə, eləcə də təcrübə standartlarının yaradılmasına yardımçı olar. Art-terapiya sahəsində tədqiqatların aparılması və nəticələrin dərc edilməsi də bu sahənin böyüməsinə təkan verər, cəmiyyəti onun effektivliyinə inandırmış olar. Bu sahədə proqram və layihələrin maliyyələşdirilməsi ilə dövlətin dəstəyi onun inkişafına töhfə verə bilər. Art-terapiya haqqında geniş ictimaiyyət arasında maarifləndirmənin artırılması da vacibdir. Digər ölkələrdə olduğu kim, Azərbaycanda da art-terapiyanın inkişafı mərhələli ola bilər. Bunun üçün isə mütəxəssislərin, təhsil müəssisələrinin və ayrı-ayrı təşkilatların ciddi səy göstərmələrinə ehtiyac var.
Havar ŞƏFİYEVA